Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28Rozdział1.Przedmiotizakresekonomii
warunki:wolnośćpracy,wolnośćwyborukonsumpcjiprzezkonsumentaoraztendencja
dostosowywaniasiędonichzestronygospodarki24.
Ujęcietakieniemożewypływaćzsamychformalnychzałożeńekonomii,leczmusi
sięgaćdojejpodstaw,czylioprzećsięnawynikachbadańempirycznych,napewnych
właściwościachczłowiekaiorganizacjispołeczeństwa,którestanowiąfaktyzpograni-
czaekonomii,socjologiiipsychologiispołecznej.Uwzględnienieichopisuniezaprzecza
teoretycznemucharakterowiekonomiianiniewprowadzadoniejobcychpierwiastków.
Ekonomia,zewzględunaswójcharakter,jestnaukąnomotetyczną,tzn.nauką
teoretyczną,którazajmujesięwykrywaniemogólnychprawidłowościiformułowa-
niempraw.Niepoprzestajejednaknaopisieposzczególnychfaktów;niemożeteż
istniećbezpodstawowegozałożenia,żeindywidualnepotrzebyludzisącelemgospo-
darowania.Niechodzitutylkoopogląd,żepowinnobyćmaksymalizowanezaspoko-
jeniebieżącychpotrzeb;mogąbyćbranepoduwagęrównieżpotrzebyprzyszłeoraz
ogólnospołeczne.Jeżelijednakcelegospodarkinieuwzględniająmaksymalizacji
zaspokojeniapotrzeborazzasadwolnościpracyikonsumpcji,ekonomianiemoże
prawidłowooceniaćzjawiskwystępującychwdziedziniegospodarowania.
1.3.Prawaekonomiczneaprawaprzyrody
Wiadomo,żewotaczającejnasprzyrodziedziałająokreśloneprawidłowości.Ludzie
poznająichcharakterinatejpodstawieformułująsłowneokreśleniaichistoty,nazy-
waneprawaminauki.Przykładamitakichpowszechnieznanychprawsąm.in.prawo
współzależnościmasyienergii(E=mc2),prawograwitacjiNewtona(mówiące,że
każdedwiecząstkimaterialnewewszechświecieprzyciągająsięzsiłąproporcjonalną
doiloczynumascząsteczekiodwrotnieproporcjonalnądokwadratuichodległości)lub
prawopromieniowaniaKirchhoffa(mówiące,żeciałemdoskonaleczarnymjestciało,
którewkażdejtemperaturzecałkowiciepochłaniawszystkiepadającenańfaleelektro-
magnetyczne).Podobnierzeczmasięzespołeczeństwem.Turównież,jakwprzyrodzie,
działająobiektywneprawidłowościzwaneprawamispołecznymi,formułowane
przeznaukęwpostacisłownychwypowiedzi(uogólnień).Częśćtychprawidłowości,
amianowiciete,któredziałająwgospodarce,jestprzedmiotembadańekonomii.
Wyjaśnijmybliżejcooznaczapojęcienprawidłowośćekonomiczna”inprawoekono-
miczne”.Procesgospodarczyto-ogólnieujmując-kompleksdziałańludzkichstale
powtarzającychsięwokreślonysposób.Takimkompleksemsądziałaniarolników(orka,
nawożenie,siewy,pielęgnacjaroślin,zbiór,zwózka,sprzedażplonów),atakżeosób
zatrudnionychwzakładzierzemieślniczymczynowoczesnymprzedsiębiorstwie.Po-
wtarzaniesiędziałańludzkichodbywasięwokreślonysposób,czylizokreślonąpra-
widłowością.Międzyposzczególnymidziałaniamiludzi(szerzej-międzyelementami
produkcji)występująokreślonerelacjeizwiązki.Jeżelitezwiązkiirelacjemającha-
rakterkonieczny(sąstałymelementemprocesu),tonazywamyjeprawidłowościami
24E.Taylor,op.cit.,t.2,s.340.
