Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
Sofiści
zjawiska”.Próbowaliuzgodnićprowokacyjnąontologięiteorię
poznaniaParmenidesazdoświadczeniem.WedługEmpedoklesa
kosmosskładasięzczterechniezmiennychpratworzyw,teraz
nazwanych„elementami”(„żywiołami”):ognia,powietrza,ziemi
iwody;zmieniająsiętylkostosunki,wjakichmieszająsięoneze
sobą.Uatomistównatomiastjedenbytstajesięniezliczoną,ale
nienieskończonąmnogościąnajmniejszych,niedającychsięjuż
dalejdzielićrzeczy,atomów(atomos:niepodzielny),któreporu-
szająsięwpustejprzestrzeni.Duszaiumysłskładająsięzeszcze-
gólnielekkich,prawieniematerialnychiszczególnieruchliwych
atomówognia.(TakżesiłaporuszającaAnaksagorasa,rozum:
nous,zbudowanyjestznajsubtelniejszejmaterii.)Widzeniena-
tomiastdokonujesiędziękisubtelnymwizerunkomwypromie-
niowywanymprzezrzeczy,któretrafiająnaemanacjewybiegające
zoka.
Teoriaatomistycznabyławażnymkrokiemnadrodzeku
nowoczesnejnauceprzyrodniczej.Demokryt,jaksięwydaje,jest
świadomtrudności,jakąnastręczapojęcieatomu,mianowicieże
atomymająbyćrozciągłe,amimotoniepodzielne.Próbujeją
rozwiązaćodróżniającpodejściematematyczneodfizykalnego.
WtekstachdotyczącychetykiDemokrytopowiadasięzawstrze-
mięźliwościąimoralnymszacunkiemdlasamegosiebie(„Przede
wszystkimwobecsamegosiebiemusisięwstydzićten,ktoźle
czyni”),zaugodąobywateli,zawspieraniemubogichprzezbo-
gatychizademokracją,ponieważgwarantujeonawolność.
SOFIŚCI
Usofistównapotykamyznówinnytypfilozofa:szermierzpub-
licznegooświecenia,takżeuczonyiintelektualista.Sofistanie
pochodzijuż,jakwiększośćdawniejszychfilozofów,anawetje-
szczePlaton,zarystokracji,idlategożądazasweusługihono-
rarium.Jakozawodowywędrownynauczycielkształcisynów
warstwwyższychwsztuceskutecznejobronyichinteresów
ipoglądówworganachdemokracji:nazgromadzeniuludowym
iprzedsądem,adwokatówbowiemjeszczeniema.Jakoobcyprzy-
byszebezprawobywatelskichsofiściwAtenachczęstospotykają
sięznieufnościąilekceważeniem.Zdrugiejstronyniejedenznich
zdobyłbogactwoisławę.
Odsofistówwywodzisięprzynajmniejpięćinnowacji.Po
pierwsze,odpowiedzielinawyzwanieswychczasów,nastruktu-
ralneprzemianyspołeczneipolityczne,iztegopowodupostawili
nowepytania.Terazwcentrumuwaginiejestjuż,jakdotąd,
