Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
27
Sofiści
zawdzięczamyjetylkokonwencjom,coprowadzidomoralnego
relatywizmuisceptycyzmu?Zapierwszymujęciemprzemawiato,
żemoralnośćiprawochroniądobrowspólneijednośćpaństwa
(polis),zadrugimto,żespieramysięonaszepoglądymoralneipo-
lityczne,żedemokracjezmieniająodziedziczoneprawaiżeinne
ludymająinneobyczaje.Wedługnajwybitniejszegosofisty,Prota-
gorasa(481–411p.n.e.),człowiek,istotanaznaczonabrakiem,ma
pewnenaturalnezadatkispołeczneimoralne.Gorgiasz–miałżyć
przez109lat(483–374p.n.e.)–reprezentujenatomiast,podobnie
jakwspółcześniSokratesowiTrazymachiKallikles,poglądopra-
wiesilniejszego,podczasgdyAntyfoniHippiaszgłosząnaturalną
równośćwszystkichludzi.Niewyciągająjednakztegodemok-
ratycznejkonsekwencjirównościprawnejipolitycznej.
Jeślipojmujesięretorykęjakoczystątechnikę,tomożnapró-
bowaćprzekonaćsłuchaczadodowolnegopoglądu.Takiejsztuce
prowadzeniasporów(erystyce)odpowiadarelatywizmpoznaw-
czy,któryuzupełniarelatywizmisceptycyzmmoralny.Protago-
rasdajemuwyrazwsłynnymzdaniu:„Człowiekjestmiarąwszech-
rzeczy,istniejących,żeistnieją,nieistniejących,żenieistnieją”.
Inatympolega–popiąte–radykalnewyzwaniewobecprzysz-
łychfilozofów:jakmimosofistycznychzarzutówuzyskaćwypo-
wiedzipowszechnieważne?
ZALECANALITERATURA:Wzwiązkuzfilozofiąprzyrody(odTalesadoDemo-
kryta)wartoprzeczytaćMetafizykęArystotelesa,ks.I,rozdz.3–5,zParmenidesa
fragmentyzachowanezjegopoematunaukowego;doparadoksówZenonaFizykę
Arystotelesa,ks.VI,rozdz.9,dosofistów,biorącstosownąpoprawkę,dialogi
PlatonaProtagorasiGorgiasz.Pewienwybórtekstówpresokratykówmożna
znaleźćwułożonejprzezW.JaworskiegoantalogiiWkręguprzedsokratyków.
SzczegółowyobrazepokiukazująG.Kirk,J.Raven,M.Schofield,Filozofia
przedsokratejska.Studiumkrytycznezwybranymitekstami.Godnypoleceniajest
teżZarysfilozofiigreckiejA.Krokiewicza.Ponadtowartozajrzećdonajstarszego
zachowanegopodręcznikahistoriifilozofii:DiogenesLaertios,Żywotyipoglądy
słynnychfilozofów.
