Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Początki.PrzedSokratesem
26
kosmos,leczczłowiek:jegomowaidziałanie,ludzkawspólnota
iuprawomocnieniewładzypolitycznej,atakżeludzkiezdolności
poznawcze.WedługCyceronaSokratesbyłpierwszymmyślicie-
lem,który„odwiódłfilozofięodsprawukrytychiniejakozaciem-
nionychprzezsamąnaturę,odspraw,jakimiprzednimzajmował
sięogółfilozofów,askierowałjąkusprawomwspółżycialudz-
kiego,dokonując,żezaczęłasięzastanawiaćnadcnotamiiprzy-
waramiiwogólenadzagadnieniemdobraizła”.Wrzeczywistości
tentematycznyzwrot–któregopierwocinysąjużuHeraklita–
zawdzięczamysofistom.RównieżSokratesnależydozainicjowa-
negoprzeznichruchuoświeceniowego,którywyprowadził
filozofięzwąskichkręgównarynek.
Podrugie,sofiścirozwinęlinowystosunekdojęzyka.Odkryli
„agoniczny”charaktermowy,ukierunkowanynazwycięstwo
własnychpoglądów.Traktującjęzykjakoinstrumentwładzy,roz-
winęliretorykęisztukęargumentacji.Interesowalisięprzytym–
potrzecie–strukturąi„istotą”języka.Uprawialifilozofięjęzyka,
pytalinaprzykład,czyznaczenieprzysługujesłowuznatury
(physei),czynamocykonwencji(nomo):dziękiprzyzwyczajeniu
iumowie.Gdyzadalitosamopytaniewodniesieniudozobo-
wiązańspołecznych,sformułowali–poczwarte–decydującąal-
ternatywęwrefleksjinadmoralnościąiprawem:czymoralność
iprawoistniejąznatury(„prawonaturalne”),takżeobowiązują
powszechnie:dlawszystkichludziiwszystkichepok,czyteż
Podwpływemichzagorzałegoprzeciwnika,Platona,sofiściuznawanisązazagrożeniespołeczeństwa:za
niszczycielijegomoralnościizamistrzówretorycznychzwodóworazsztukidyskutowania,dziękiktórej
wszystkiegomożnadowieśćiwszystkoobalić,za„handlarzyrzekomąwiedzą”(Arystoteles).Wrze-
czywistościfilozofiazawdzięczaimzwrotkuczłowiekowi,zainteresowaniejęzykiemifilozofiąjęzyka,
orazwogólnościpostawęoświecenia,wktórejczłowieknieuznajezaprawdęniczego,czegosamnie
sprawdził.WtryptykuInyLindemanbarjederVernunftznalazłotoswójpodwójnysens.Zjednej
stronybowiemwskazanejesttumiejscewszelkiegorozumu(„bar”),zdrugiej–mowajesttuotym,że
brakjakiegokolwiekrozumu(niem.bar=pozbawiony,ogołocony).
