Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WswoimwywodzieteoretycznymZ.Pro-
naszkoposługiwałsięterminemnkonwencja”
.
Używająctegookreślenia,odwołałsiędopoglą-
dówAdolfaBaslera,zawartychwartykuleStare
inowekonwencjewmalarstwie,opublikowanym
w1913roku11.Krytyk,definiująckonwencję
jakozestawformimotywówcharakterystycz-
nychdladanegokierunku,dokonałpodziałuna
dwiepodstawowegrupy.Pierwsząznichłączył
międzyinnymizakademizmemorazrealizmem,
natomiastdrugą,określonąmianemnnowych
konwencji”
,wywodzącychsięzdorobkuCézan-
ne’a,wiązałzposzukiwaniamiMatisse’a,André
Deraina,PablaPicassaiGeorgesaBraque’a.
WartykuleZ.Pronaszkizwracałouwagę
szerokiezastosowanieterminuekspresjonizm,
obejmującekierunkiawangardowe,któreczę-
stobyłystawianewopozycjidoimpresjonizmu
[PatrzBunt].Tenpodziałrównieżwyraźnieza-
znaczyłsięwodpowiedziachnaankietęEks-
presjonizmwsztuceplastycznej,przygotowaną
przezredakcjęlwowskiejnGazetyWieczornej”
,
skierowanądokrytykówsztukipozakończeniu
wystawyformistów(wówczasjeszczeEkspre-
sjonistówPolskich)weLwowiew1918roku12.
11A.Basler,Stareinowekonwencje.(OdCezanne’a
dokubizmu),nKrytyka”
,R.15,1913,nr4,s.210-220;
nr5,s.260-271.
12Ankieta„GazetyWieczornej”.Ekspresjonizm
wsztuceplastycznej,nGazetaWieczorna”(Lwów)
1918,nr4276(28lipca),[odpowiedzi]s.1-9:Jan
BołozAntoniewicz,Impresjonizm-Ekspresjonizm;Ka-
Wśróduczestnikówprzedsięwzięciazarysowały
siędwieopozycyjnewzględemsiebiegrupy.Do
gronaprzeciwnikównowegonurtunależeli:Ka-
zimierzChłędowski,WładysławKozicki,Wła-
dysławWitwickiiLeonhr.Piniński.Operując
kategoriamiestetycznymiodpowiednimidla
ocenysztukiakademickiej,zarzucaliartystom
odejścieodwiernegoodwzorowaniarzeczy-
wistości,atakżebrakitechnicznemaskowane
deformacją.Postronieekspresjonizmuopowie-
dzielisię:StanisławPrzybyszewski,RomanZrę-
bowicziJanBołozAntoniewicz.Przybyszewski
swojerozważaniaoparłnateoriiciągłejwalki
materiizduchem,znajdującejodzwierciedlenie
wkonflikciepomiędzyimpresjonizmemaeks-
presjonizmem,ujawniającymsięjegozdaniem
jużwewcześniejszychepokach13.Zrębowicz,
zimierzChłędowski,Futuryzm-zjawiskiemprzemijają-
cem;WładysławKozicki,Otzw.ekspresjonizmie„pol-
skim”;Leonhr.Piniński,Ekspresjonizm-epigonem
modernistycznychpomysłów;StanisławPrzybyszewski,
Ideowyprzekrójekspresjonizmu;ArturSchröder,Cho-
robliwemajaczenie,anieżyciodajnyprąd;Władysław
Witwicki,Kultnieudolnościplastycznejszkodzikultu-
rzeogółu;RomanZrębowicz,Nadrogachdoczystego
przyszłegostylu.Patrz:M.Geron,Wokółankietylwow-
skiej„GazetyWieczornej”„Ekspresjonizmwsztucepla-
stycznej”(1918),[w:]Dziejekrytykiartystycznejimy-
śliosztuce.Materiałyzkonferencjinaukowej,Toruń,
13-15czerwca2007,red.M.GeroniJ.Malinowski,
Warszawa2009,s.295-320.
13WypowiedźStanisławaPrzybyszewskiegoprzed-
stawionajakoodpowiedźnaankietębyłaszerszym
Formiści
33
