Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
KazimierzKelles-Krauz.Orelacjimiędzypraktykąaideą...
trudnojednakwnioskować,ktobyłbyzdolnyodznaczaćsiętakążądząiczy
istotniemielibytobyćczłonkowieklasyrobotniczej.
Choćźródłaprzewrotudopatrywałsięonwmaterialnejpotrzebieitwier-
dził,żeDzadaniaspołecznestająprzedświadomościąludzkąwtedy,gdysątakże
jużdane,choćbywstanieutajonym,iśrodkiichrozwiązania,ispełnienia”31,
Kelles-Krauznadawałmyślisilnieautonomicznystatus.Możnabysięwięc
zastanawiać,czyrewolucjamiaławramachjegoteoriisłużyćprzystosowaniu
formdozmieniającychsiętreści,czyjedynieużywałapotrzebmaterialnychjako
pretekstudozmianyformwynikającychzrozwojuumysłowego.Zarzuttenfor-
mułowałKelles-Krauzwobecmieszczaństwaporewolucjifrancuskiej,oskarża-
jącjeoosiadanienaklasowych,kapitalistycznychlaurach.
Klasyiapercepcja
KluczowymelementemwteoriiKelles-Krauza,odpowiadającymzarosną-
cąrozbieżnośćpomiędzytreściąiformą,byłaspołecznaapercepcja(zamiennie
nazywanaapercepcjąDklasową”).TaswoistaDślepota”społecznawynikałazpo-
działuklasowego,wktórymtylkonielicznimielidostępdokierowaniaproce-
semprodukcji.Klasaposiadającaśrodkiprodukcjidzierżyławładzępozwalającą
jejnakształtowaniecałegospołeczeństwa,dlategoteżwalkaklasowaokontrolę
nadprodukcjąoznaczaławistociewalkęowładzęnadspołecznymiformami.
Władzapozwalałatworzyćprawa,etykę,filozofięczysztukęzgodnezdążeniami
dominującejklasy,tazaśnarzucałajewszystkimpozostałym.Wtymkontekście
Kelles-KrauzdefiniowałapercepcjęjakoDnarzucaniecałemużyciuspołecznemu
formwyłonionychprzezjednąkategoriępotrzebi[…]niedostrzeganiepowol-
nychzmian,dopókiniestanąsiępoważnymi”32.JakpisałKelles-Krauz,choć
formyspołecznemiaływartośćwyłączniewtedy,gdyzaspokajałyokreślonepo-
trzeby,stanowiłyonejednocześniepodstawęporządkuspołecznego.Jegowagę,
nawetjeżeliporządektensprowadzałsiędoucisku,podkreślaliniejednokrotnie
takżeVicoiRousseau,ponieważporządekspołecznygwarantowałbezpieczeń-
stwo.BiorącpoduwagępozytywnenastawienieteoretyczneKelles-Krauzado
ideizmiany,jegoniemalpragmatycznawizjaharmoniispołecznej-koniecznej
dozachowanianawetkosztempewnejczęścispołeczeństwa-wydajesięinte-
resującymparadoksem.
MieszczaństwoopisywałKelles-Krauzjakozaprzepaszczonąszansęnazba-
lansowanietreściiformy.DKlasamieszczańska”wygraławedługniegowalkę
zporządkiemfeudalnym,alejejspowodowanawłasnąapercepcjądegeneracja
doprowadziładotego,żewyrosłazfeudalizmuimieszczaństwaklasarobotnicza
zyskałamożliwośćprzeprowadzeniarewolucji.Dopierotaklasaprzywróciłaby
równowagęmiędzywytwarzaniemdóbraspołecznąorganizacją.Winterpretacji
31K.Kelles-Krauz,Materializmekonomiczny,s.176niniejszegowydania.
32Idem,Socjologicznepraworetrospekcji,op.cit.,s.41.
