Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
KazimierzKelles-Krauz.Orelacjimiędzypraktykąaideą...
wywodziłsięznurtuprzeciwnego,antyracjonalistycznego,wykorzystującego
zmysłhistoryczny,biorącpoduwagęwzględnośćizmiennośćprawdorazinsty-
tucjiwprocesiedziejowym.MieszczaństwoodrzucająceDcuda”iDmetafizykę”
narzeczobiektywnościracjonalnegopoznaniamożnaokreślićjakonajdosko-
nalszytwórfilozofiipozytywistycznejisystemuindustrialnego.WedleKelles-
-Krauzasytuowałosięonowpozycjielementuniezbędnegowprocesiedzie-
jowym,bezpośredniopoprzedzającegonadejściebezklasowegokomunizmu.
Dziękidegeneracjitejfilozofiiideeracjonalizmuiindywidualizmu-czyliformy
-mogływreszciespotkaćsięzmaterialnąpodstawą-czylitreścią-tworzoną
przezrobotników.
Sztuka,zdrowieimoralność
Kelles-Krauzrozważałsposobynacisku,któryspołeczeństwowywierana
podstawowepotrzebyczłowieka.WpracyKilkagłównychzasadrozwojusztuki
objaśniałonrozwójtwórczościartystycznejpoprzezstopnioweprzechodzenie
odczynnościbiologicznej,bezpośredniejiDżyciowej”doaktywnościgłębo-
koosadzonejwspołecznychformach.Wedletejteoriipierwotnymzadaniem
sztukibyłosprawianieprzyjemnościiwzruszanie.Rozwójorganizacjipracy,
podporządkowanyrachunkowiekonomicznemuiformomspołecznym,powo-
dowałjednakcorazwiększeoddaleniedziałalnościartystycznejodDczystych”
czynnościżyciowychnapoziomietreści:Dsztuka,społeczniestworzona,jest
też-innymisłowy-społecznieskrępowana”37,pisałKelles-Krauz.Imwiększą
autonomięzyskiwałyformyspołeczne,imbardziejstawałysięcelemsamym
wsobie,tymbardziejsztukaoddalałasięodsamegoDżycia”-niezależnego,
niezapośredniczonegoprzezprawa,moralnośćczysystemgospodarczy.
ZdaniemKelles-Krauza,kiedysztukaprzestajestanowićintegralnączęść
sprawżyciowo-wytwórczych,stajesięzbytkiem,wykraczającympozacodzien-
nykontekst.JakoDetykęinstynktów”społeczeństwostawiająnasamymszczy-
ciehierarchiispołecznej.Sztukajestwięcprzesyconatym,cospołeczniewytwo-
rzone,równocześnie-jakodziałalnośćmającawzruszaćidawaćprzyjemność
-możewychodzićpozaustalonenormy,wracaćdoDżyciasprzed”okówformy
społecznegoporządku.Wtymdążeniudotreścibliskajestnauce,choćodro-
zumowejanalizywolibezpośredniewzruszenie.Wtymmiejscuujawniasię
niejednoznacznośćKelles-Krauzowskiejkoncepcjipsychiki-choćautorSocjolo-
gicznegoprawaretrospekcjizazwyczajtraktujejąnarównizrozumem,wewspo-
mnianymartykuleopisujejąrównieżzpunktuwidzeniaemocji.Porazkolej-
nywykazujesięintuicją,ponieważkwestiaemocjonalnościludziwobecsztuki
wczasachkapitalizmuispołeczeństwaprzemysłowegodośćprędkookazujesię
37K.Kelles-Krauz,Kilkagłównychzasadrozwojusztuki,s.180niniejszegowydania.
