Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KazimierzKelles-Krauz.Orelacjimiędzypraktykąaideą...
9
wiczem,SłowackimiMickiewiczem-Darwina,Spencera,Comte’a,atakże
Morgana.Ostatnizwymienionych,znanyówcześnieantropolog,zasłynąłjako
twórcaetapowejteoriipostępuwhistorycznymrozwojuspołeczeństw4,która
silniewpłynęłanapóźniejsząkoncepcjęprawaretrospekcjiprzewrotowejKel-
les-Krauza.RównieżEdwardBellamy,autorWroku20005-powieściscience
fictionpoświęconejsocjalistycznejutopiiprzyszłości-rozbudzałwyobraźnię
młodegoKelles-Krauza.JakpisałTimothySnyder,pokolenieniepamiętające
powstaniastyczniowegoireperkusji,którenastąpiływjegowyniku,zafascy-
nowanebyłopatriotycznymromantyzmem:Dobok((kultuMickiewicza))istniał
((kultnauki))”6iwiara,żewszelkieproblemyspołecznemożnarozwiązaćza
jejpomocą.TąnowąDnauką-remedium”stałsięsocjalizm.Inspirującystar-
szepokolenieinteligencji,wpływowydotychczaspozytywizmnowepokolenie
Polakówutożsamiałozpostawąrezygnacjidominującąwgeneracjiichojcówpo
traumieupadkupowstaniastyczniowego.
WiedzaioczytaniemłodegoKelles-Krauzaprzysporzyłymukłopotów
wistotnymmomenciejegoedukacji.Wrokumaturalnym-1890-wydalono
gozeszkołyzpowoduudziałuwspisku:wykradłtrudnepytaniaegzaminacyjne
inapisałdonichodpowiedzi.PowielustaraniachKelles-Krauzdostałpozwo-
lenienapodejściedoegzaminurokpóźniejwKielcach,następnieprzezparę
miesięcystudiowałprawonaCesarskimUniwersytecieWarszawskim.Eduka-
cjanatejuczelniwdużejmierzesprowadzałasięjednakdodalszejrusyfikacji,
Kelles-KrauzpostanowiłwięcwyjechaćnastudiadoParyża.Udałomusięto
rokpóźniej.
NaemigracjiKelles-Krauzodpoczątkuzarabiałnażyciepiszącartykułydo
legalnychpolskichczasopism,międzyinnymidokonserwatywnegoDKuriera
Warszawskiego”,atakżedoDGłosu”,DPrawdy”iDKrytyki”.Wedlejegowła-
snychsłówuprawiałDliterackąprostytucję”.Przezwiększączęśćokresupracy
twórczej,któratrwaładojegoprzedwczesnejśmierciw1905roku,zachowy-
wałdwietożsamości:CasimiradeKelles-KrauzaiMichałaLuśni.Pseudonimu
używałpiszącartykułypolitycznenapotrzebyPPSikongresówIIMiędzynaro-
dówki.JednocześnieodmomentuprzyjazduKelles-Krauzpoddanybyłstałej
inwigilacjizestronycarskiejOchrany.
WostatniejdekadzieXIXwiekuKelles-KrauzprzeniósłsiędoParyża,miesz-
kałotamwówczasokołosześciutysięcyPolaków.Starszepokoleniezamożnych,
pochodzącychzeszlachtyemigrantówz1863rokuosiedliłosiępoprawejstro-
nieSekwany,polewejnatomiastmieszkalimłodzisocjaliściistudenci.Pod
koniecXIXwiekuniemaljednatrzeciastudentówzKrólestwaKongresowego
4L.H.Morgan,Społeczeństwopierwotne,czylibadaniekoleiludzkiegopostępuoddzikościprzez
barbarzyństwodocywilizacyi,przeł.A.B.,Warszawa1887,RedakcjaDPrawdy”.
5E.Bellamy,Wroku2000,przeł.J.K.Potocki,Warszawa1890,WydawnictwoDGłosu”.
6T
.Snyder,Nacjonalizm,marksizminowoczesnaEuropaŚrodkowa.BiografiaKazimierzaKelles-
-Krauza(1872-1905),op.cit.,s.31.
