Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
EugenvonBöhm-Bawerk
którewogólebyłodotychczaspodstawąnaszychrozważań:żeto-
warysprzedajesięwedługichwartości.Zdrugiejstronynieulega
wątpliwości,żewrzeczywistości–jeżelipominąćnieistotne,przy-
padkoweiwzajemniewyrównującesięróżnicewstopiezysku–nie
maibyćniemożeróżnychprzeciętnychstópzyskuwróżnychga-
łęziachprzemysłu,gdyżmusiałobytoobalićcałysystemprodukcji
kapitalistycznej.Toteżwydajesię,żeteoriiwartościniemożnatu
pogodzićzrzeczywistymruchem,niemożnapogodzićzrzeczywi-
stymizjawiskamiprodukcji,idlategonależywogólezrezygnować
zezrozumieniatychzjawisk(t.III,cz.1,s.230–231).
JakpróbujerozwiązaćtęsprzecznośćMarks?Wswoimrozwiązaniure-
zygnujezzałożenia,odktóregodotejporyzawszewychodził,mianowicie
żeDtowarysprzedajesięwedługichwartości”.Wtymmiejscuzałożenie
tozwyczajnieporzuca.Późniejosądzimykrytycznymokiem,cooznacza
todlajegosystemu.Tymczasemdokończępodsumowaniejegotokumy-
ślenia,przytaczającwtymcelujedenzjegotabelarycznychprzykładów.
WtymprzykładzieMarksporównujepięćróżnychsferprodukcji,cechu-
jącychsięróżnymDskłademorganicznym”zainwestowanychkapitałów,
pierwotniewoparciuodotychczasowezałożenie,żetowarywymieniane
sąwedługichwartości.Tabela1przedstawiakonsekwencjetegozałożenia,
przyczymcoznaczakapitałstały,avtokapitałzmienny.Załóżmyrównież
(zaMarksem),uwzględniającróżnorodnośćprawdziwegoświata,iżwyko-
rzystywanekapitałystałezużywająsięwróżnymtempie,cooznacza,że
tylkoczęśćkapitałustałego,nadodatekróżnawróżnychsferachprodukcji,
jestwciągurokuzużywana.Nawartośćproduktunaturalnieprzekładasię
tylkozużytaczęśćkapitałustałego–zużytec–podczasgdyprzyobliczaniu
stopyzyskubierzesiępoduwagęcałośćzastosowanegoc.
IV
III
II
V
I
80c+20v
70c+30v
60c+40v
85c+15v
95c+5v
Kapitały(stały
+zmienny)
100%
100%
100%
100%
100%
Stopawartości
dodatkowej
Tabela1
20
30
40
15
5
Wartość
dodatkowa
20%
30%
40%
15%
5%
Stopazysku
50
51
51
40
10
Zużytec
111
131
90
70
20
Wartość
towarów
Jakmożemyzobaczyćwtabeli1,wróżnychsferachprodukcji,przy
jednakowymwyzyskusiłyroboczej,stopyzyskuokazująsiębardzoróżne
