Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
naturędziałań,sąichumysłoweprzyczyny(stanyumysłu)będące
jednocześnieprzemawiającymizanimiracjami2(innymisłowy,sta-
nowiącejednocześnieichracjonalizacje3).Wzależnościodkonkretnej
propozycjiteoretycznejumysłoweprzyczynydziałańidentyfikowane
sązpragnieniamiiprzekonaniamilubintencjami.Kauzalnakoncepcja
działaniagłositeż,żewyjaśnieniadziałańwkategoriachstanówumy-
słusprawcysąwyjaśnieniamiprzyczynowymi.Pierwszazwymienio-
nychtezdotyczyprzyczynowejnaturydziałań,druga-przyczynowej
naturywyjaśnieńdziałań.Trzonwspółczesnejteoriikauzalnejstanowi
koniunkcjatychdwóchtez.
Napierwszyrzutokateoriakauzalnadostarczazasadniczo
trafnejanalizydziałania.Zjednejstronyuwzględniaonarolę,jaką,
zgodnieznaszymnaturalnympoglądem,odgrywawdziałaniuto,
czegosprawcachceicomyśli.Zdrugiejstronyteoriakauzalna
wydajesięwyrastaćznaukowegoobrazuświatafizycznego-obrazu
światauporządkowanegoprzyczynowoideterministycznego.Przy
pogłębionejanalizieoferowaneprzezteoriękauzalnąspojrze-
nienadziałanieokazujesięjednakniewystarczające,itowobu
tychaspektach:rozwijanegonagruncietejteoriiobrazudziałania
wjegorelacjidostanówumysłusprawcyorazzaangażowanego
wniejprzyczynowegoschematupojęciowego.Teoriakauzalnanie
mawystarczającegouzasadnieniaanidlainterpretacjidziałańjako
zkoniecznościintencjonalnych,wminimalnymsensieracjonalnych
(rozdział8),anidlaprzyjętegonajejgruncierozumieniafunk-
cjonowaniaumysłu(rozdział9),aniteżdlaujęcianaturydziałań
wramachprzyczynowo-skutkowejsiatkipojęciowej.Wtymostat-
nimkontekściestawianesązarzutydotyczącetrudnościsformuło-
waniasamegoprzyczynowegowarunkudziałania(rozdziały5i6)
2Zwróćmyuwagęnaniecomylącycharakterżargonowychokreśleńnteoriakauzalna”
,
nteoriaprzyczynowa”
.Mogąonesugerować,żealternatywneteoriedziałania,któreokre-
ślasięzresztąniekiedymianemnniekauzalnych”
,głoszą,żedziałanianiemająprzyczyn.
Takjednakniejest.Teorietesąniekauzalnejedyniewtymsensie,żeniesąrozwinięciem
tezy,żeczynnikiprzyczynowestanowiąotym,iżdziałaniasądziałaniami.
3nRacjonalizacja”toterminżargonowy.Zgodniezkonwencjąterminologicznąprzyjętą
nagrunciefilozofiidziałaniaracja(powód,reason)racjonalizujedziałaniewtedyitylko
wtedy,gdynwyjaśniadziałanie,podającracjęsprawcy(agent’sreason)stojącązazrobie-
niemtego,cozrobił”(Davidson1963,s.3).Więcejorelacjiracjonalizacjipiszęwrozdziale1.
14
WPROWADZENIE
