Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
Biofizyczneaspektyoddziaływaniaczynnikówfizykalnych
2.1.
Bodziecfizykalny
Każdyczynnikdocierającyzeświatazewnętrznegopowodujezakłóceniehomeostazynaszegoorganizmu.Homeostazaoznaczawzględnąstałośćparametrów
wewnętrznych,optymalnychdlaprzebieguprocesówfizjologicznych.Jeślidochodzidozakłóceniahomeostazy,organizmwszelkimidostępnymifizjologicznie
mechanizmamidążydowewnętrznejrównowagiiuruchamiamechanizmyprzeciwdziałającezakłóceniu.Przykłademjestpoddanienaszegociaładziałaniutemperatury
wyższejniżnaszkomfortcieplny.Worganizmiezastająuruchomionemechanizmy,takiejaknp.poszerzenienaczyńskóry,wzmożonepocenie,przyspieszenieoddechu,
takabyzachowaćkomfortcieplny.Homeostazajestpojęciemszerokim,dotyczynietylkotemperaturyciała,aletakżeinnychparametrów,takichjak:zawartość
elektrolitówiskładchemicznyśrodowiskawewnętrznegoczywydzielanie.
Wrozumieniufizjoterapiiczynnikpowodującyzachwianiehomeostazyokreślamyjakobodziecfizykalny(EPA–electrophysicalagent).Wmedycynie,stosujączabiegi
fizykalne,oczekujemywystąpieniawkomórce,tkance,narządzielubcałymorganizmieodczynu,którybędziewykorzystanywcelachterapeutycznych.Wrozdziale
zostałyprzedstawionefizjologicznepodstawydotyczącefunkcjonowaniaposzczególnychukładów,szczególnieukładunerwowo-mięśniowego,zjawiskapowstawania
bólu,procesuregeneracjitkankioraztermoregulacjiorganizmu,niezbędnedozrozumieniaterapeutycznegooddziaływaniaposzczególnychbodźcówfizykalnych
wykorzystywanychwfizykoterapii.
Wobrębiereceptorówdochodzidoprzetworzeniabodźcównaimpulsynerwowe.Receptorytowyspecjalizowanestruktury,komórkireceptoroweczyzakończenia
obwodowychneuronów,którychzadaniemjestdostarczenieinformacjiośrodowiskuzarównozewnętrznym,jakiwewnętrznym.Określonyreceptorpobudzanyjestprzez
określonyrodzajenergii,jednakswoistośćreceptorówjestwzględnaimogąbyćonewrażliwenainnepostaciebodźców.Sherringtonpodzieliłreceptorynacztery
podstawowegrupy:
•eksteroreceptory(odbierająinformacjęześrodowiskazewnętrznego:bodźcemechaniczne,zmianytemperatury),
•proprioreceptory(dostarczająinformacjiopozycjiciała,poszczególnychjegoczęściwzględemsiebie),
•telereceptory(odbierająbodźcedziałającenaorganizmzpewnejodległości),
•interoreceptory(odbierająbodźceznarządówwewnętrznych,np.układuoddechowego,trawiennego).
Biorącpoduwagęrodzajprzetwarzanejenergii,receptorydzielimynafotoreceptory,mechanoreceptory,termoreceptoryorazchemoreceptory.Wrzeczywistościreceptory
przetwarzająjedenrodzajenergiinainny,reagujączmianąelektrycznąwobrębiereceptora,zwanąpotencjałemgenerującym.Wtensposóbzapoczątkowanezostają
czynnościodruchowe.
Rycina2.1.
Schematłukuodruchowego
Łukodruchowyskładasięznastępującychelementów:
•receptor,
•drogaaferentna(doprowadzająca),składającąsięzneuronuczuciowego,którympotencjałczynnościowyprzewodzonyjestdoukładunerwowego,
•ośrodekodruchowy,wktórymsygnałymogąulecmodyfikacjiprzezinformacjedocierającezinnychreceptoróworazukładunerwowego,
•drogaeferentna(odprowadzająca),składającasięzneuronówodprowadzającychpotencjałczynnościowydoefektora,
•efektor,czyliorgan,strukturaczyczęściciałaodpowiedzialnazareakcję–możetobyćzarównomięsień,grupamięśni,jakigruczołwydzielaniawewnętrznego.
Wzależnościodliczbyneuronówwośrodkachnerwowychprzewodzącychimpulsynerwoweodruchydzielimynaprosteizłożone.Wodruchuprostymwystępujejedna
synapsaitakiodruchokreślanyjestjakomonosynaptyczny.Natomiastłukodruchowyskładającysięzwięcejniżjednejsynapsyokreślanyjestodruchem
polisynaptycznym.
Wopisanywyżejsposóbdziałająbodźcefizykalne,wywołującróżnepożądaneworganizmiereakcje,którewykorzystywanesądocelówterapeutycznych.Nowoczesne
podejściedometodfizykalnychmusiopieraćsięnaznajomościkomunikacjipomiędzyreceptoramiainnymisystemamiorganizmu.
Wdużymuproszczeniubodźcefizykalne,zewzględunarodzajezastosowanejzewnętrznejenergii,możemypodzielićna:
•elektryczne,
•termiczne,
