Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
233
Metabolizmksenobiotyków
iinterakcjelekowe
RafałSkowronek
Organizmyżywesąnarażonenakumulującesięegzogen-
nezwiązkilipofilne,dlategowtokuewolucjiwykształci-
łystrukturykomórkoweiszlakibiochemicznezaangażo-
wanewprocesyusuwaniaobcychzwiązkówchemicznych
zustroju.Obecnieznanychjestponad200000ksenobio-
tyków(greckie:nxenos”
,znaczynobcy”).Zanieczyszczenia
środowiska,takiejakśrodkiochronyroślin,policyklicz-
newęglowodoryaromatyczneczydioksyny,stosowanie
konserwantówżywnościorazwzrastającewykorzystanie
środkówfarmaceutycznych(leków,suplementówdiety,
nklasycznych”narkotykówinowychzwiązkówpsycho-
aktywnych)sprawiają,żewiedzanatematmechanizmów
przemiantychsubstancjiworganizmieiichregulacjima
dużeznaczeniepraktycznerównieżwmedycyniesądowej.
Opisująclosyksenobiotykówwustroju,częstoużywasię
akronimuADME:A-absorption(wchłanianie),D-distri-
bution(rozmieszczenie),M-metabolism(metabolizm),
E-excretionlubelimination(wydalanie/usuwanie).
Absorpcjatoprzenikanieksenobiotykudoukładukrąże-
nia,m.in.przezpłuca(drogawziewna),przewódpokarmowy
(drogadoustna),skóręibłonyśluzowejamciała.Stopień
wchłanianiaksenobiotykuzależym.in.od:drogipodania,
właściwościfizykochemicznychsubstancji,wielkościprzy-
jętejdawki(zazwyczajjestwiększaniżdawkaefektywna),
obecnościpokarmuwprzypadkuprzyjęciaperosorazpo-
wierzchnikontaktuwprzypadkuintoksykacjiprzezskórę.
Dystrybucjatorozmieszczenieprzyjętegoksenobio-
tykuworganizmie.Parametrcharakteryzującypozorną
(hipotetyczną)objętośćpłynóworganizmu,wktórych
lekwstaniestacjonarnymmiałbytakiesamostężeniejak
wekrwi,nosinazwęobjętośćdystrybucji-Vd(Vdbez-
względnajestwyrażanawlitrach,Vdwzględnawlitrach
nakilogram).Zkoleiparametrokreślającyułamekmasy
ciała,doktórejdocieraksenobiotyktotzw.współczyn-
nikdystrybucji(p=Vd/mc.).Oprocesiedystrybucjide-
cydująm.in.:szybkośćprzepływukrwiprzezposzczegól-
netkankiinarządy,szybkośćtransportuprzezokreślone
błonybiologiczne,wiązaniezbiałkamikrwiitkanekoraz
lipofilnośćksenobiotyku.Interpretacjęwartościliczbo-
wychtychparametrówprzedstawionowtabeli233-1.
Tabela233-1.Interpretacjawartościliczbowychparametrówobjętościiwspółczynnikadystrybucji.
>100
5
Objętośćdystrybucji[l]
10-20
40
Dystrybucjaograniczonajestdokrwi
Przenikaniedopłynupozakomórkowego
Rozmieszczaniewewszystkichpłynachorganizmu
Silnakumulacjawtkankach
Współczynnikdystrybucji
~0,05
~0,2
~0,55
>1
Ksenobiotykulegającydystrybucjidoosocza
Ksenobiotykulegającydystrybucjidopłynów
pozakomórkowych
Ksenobiotykulegającydystrybucjidowodyorganizmu
Ksenobiotykulegającywiązaniuwtkankach
(np.wtkancetłuszczowej)
Przykłady
Heparyna
Niektóre
antybiotyki
Etanol
THC
9
