Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
233
Metabolizmksenobiotykówiinterakcjelekowe
Przemianymetaboliczneksenobiotyków(proce-
sybiotransformacji),wśródktórychwyróżniasięm.in.
mikrosomalne(przyudzialecytochromówP450)reak-
cjeutleniania,mikrosomalnereakcjeredukcji,pozamikro-
somalnereakcjeredoksireakcjesprzęgania,zuwagina
ichznaczeniewpraktyceklinicznejimedyczno-sądowej
omówionoszerzejponiżej.
Eliminacjaksenobiotykówzachodzizmoczem(bier-
nafiltracjakłębuszkowa,biernadyfuzjadokanalikowa
iaktywnasekrecjakanalikowa),kałem,żółcią,śliną,ślu-
zemdrógoddechowych,potem,mlekiemmatkiiwydy-
chanympowietrzem.Tempoeliminacjiksenobiotyku
określająstałaeliminacjiiokrespołowicznejeliminacji
(półtrwania).Stałaeliminacjitoodsetekzmniejszaniasię
stężeniaksenobiotyku(wekrwilubnarządzie)wjednost-
ceczasu(gdyeliminacjazachodzizkinetykązerowego
rzędu).Natomiastokrespołowicznejeliminacji(pół-
trwania)ksenobiotykutoczas,wktórymjegostężenie
zmniejszysiędopołowywartościwyjściowej.
Metabolizmksenobiotyków
Wbiotransformacjiksenobiotykówwyróżniasiędwiefazy
mającenaceluzwiększeniepolarnościichmetabolitów,aco
zatymidziewzrostrozpuszczalnościwwodzieułatwiający
wydaleniezmoczemlubżółcią.WfazieImetabolizmukse-
nobiotykówdochodzidoniezwykleróżnorodnychreakcji
chemicznych,m.in.utlenienia,dehalogenacji,desulfuracji,
deaminacji,demetylacji,hydroksylacjilubrzadziej,redukcji
substratu,przedewszystkimdziękiukładowimonooksy-
genazzależnychodcytochromuP450(CYP).Umożliwia
tosprzęganiezkwasemglukuronowym,siarkowymbądź
octowym,aminokwasamilubglutationem,czyteżacetyla-
cję,sulfatacjęlubmetylacjęwfazieII(ryc.233-1).Wtzw.fa-
zieIIIprzemianzwiązkówobcych(nieuznawanejzaodręb-
nąfazęprzezniektórychbadaczy)uczestniczątransportery
błonowe,takiejakglikoproteinaP
,białkaopornościwielo-
lekowejczypolipeptydtransportującyanionyorganiczne2.
Etaptentoprzedewszystkimaktywny(energozależny),
przezbłonowy,skierowanydoświatłajelitatransportkse-
nobiotykówocharakterzeantyportu.Redukujeonilość
substancjitoksycznychdoprowadzanychdowątrobyzapo-
średnictwemukładukrążeniawrotnego.Wenterocytachza-
chodziteżmetabolizmwymienionychproduktówfazyIIdo
reaktywnychmetabolitów(np.rodnikówepisulfonowych).
Głównymnarządemmetabolizującymksenobioty-
kijestwątroba,aleenzymyiinnebiałkaI,IIiIIIfazy
wmniejszejilościwystępująrównieżwinnychnarządach,
np.wnadnerczach,nerkach,jeliciecienkim,płucach,
mózgu,śledzionie,grasicyiszpikukostnym.
CytochromP450
NadrodzinacytochromuP450(CYP)towielogenowa
grupaenzymów-hemoprotein,omasiecząsteczko-
wej43-60tys.daltonów,należącychdomonooksygenaz
Ksenobiotyk
Wchłanianie
Transportbłonowy(IIIfaza)
Biotransformacja(Ifaza)
Sprzęganie(IIfaza)
Metabolizm
Wydalanie
metabolity
Hydrofilne
Rycina233-1.Najważniejszeetapymetabolizmuksenobiotykówwnarządachssaków.
10
