Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Technikiinstrumentalneimetodyanalitycznewtoksykologiisądowej
241
powierzchniępowielaczaelektronów(fotopowielacza),
gdziekażdypojedynczyjonwybijaściśleokreślonąliczbę
elektronów.Wiązkawyemitowanychelektronówuderza
wnastępnączęść(kaskadę)powielacza,aenergiakine-
tycznakażdegozelektronówpowodujewybiciekilkuna-
stuelektronówznastępnejpłytkipowielacza.Wefekcie
powstajeprądelektryczny,proporcjonalnydoenergiida-
negojonu(m/z),któryjestrejestrowanywfunkcjiczasu.
Fragmentacjacząsteczkidanegozwiązkuorganicznego
tworzycharakterystycznedlaniejwidmofragmentacyjne.
Spektrometrywyposażonewanalizatoryzpułapką
jonową(LIT
,Q-trap)dziękidużejszybkościskanowania
iwysokiejczułościtrybufull-scanwjednejanaliziemogą
wykryćteoretycznienawetkilkatysięcyróżnychzwiąz-
ków.Mająwięczastosowanieprzedewszystkimdoanalizy
szerokozakresowej.Istniejejednakmożliwośćnakładania
sięnajonyposzukiwanychzwiązkówjonówpochodzących
zfragmentacjisubstancjitła,zwłaszczagdybadanymate-
riałbiologicznyuległsilnemurozkładowignilnemu,dlate-
goobecnośćksenobiotykunależypotwierdzićzapomocą
analizyfragmentówpotomnychMS/MS.Zwykorzysta-
niemspektrometrówpułapkowychmożnawykonaćwie-
lokrotnąfragmentacjęwybranychjonówpotomnych,co
zwiększapewnośćidentyfikacjiwykrytegozwiązku.Now-
szewersjespektrometrówLITmajądobrączułośćoraz
liniowośćoznaczeńwtrybieXIC(eXtactedIonChroma-
togram,czyliekstrakcjaposthocsygnałuwybranegojonu
zchromatogramufull-scan),leczwukierunkowanejana-
lizieilościowejniedorównująspektrometromtriple-quad.
Spektrometramityputriple-quadwykonywanesąana-
lizywybranychreakcjifragmentacjijonówprekursoro-
wychdojonówpotomnych,tzw.przejśćjonowychpoprzez
monitorowaniefragmentacjiwybranychjonów:fragmen-
tacjipojedynczych(selectedreactionmonitoring,SRM)
lubnastępczych-wielokrotnych(multiplereactionmoni-
toring,MRM),cowteoriieliminujezakłócającywpływtła
nawynikioznaczeń.Spektrometrytyputriple-quadcha-
rakteryzująsięnajwyższączułościąoznaczeńwybranych
związkóworazbardzodobrąliniowościąsygnałudetekcji,
leczmusibyćznanewidmofragmentacyjne,cowprakty-
cewiążesięzkoniecznościąprzeprowadzeniaoptymali-
zacjipracyspektrometruzużyciemwzorcaanalityczne-
go.WporównaniuzespektrometramipułapkowymiLIT
wykonaniebadańnieukierunkowanychtegotypuapara-
turąjestutrudnionezpowodumniejszejczułościpracy
wtrybiefull-scan.Jestjednakmożliweprzeprowadzenie
badańwielocelowanych,lecznależyznaćdokładnepara-
metryrozdziałuchromatograficznego(tzw.oknadetekcji),
adlawiększościurządzeńtegotypunależywykonać
conajmniejkilkaanalizbadanegomateriału.
SpektrometrytypuQ-TOF
,Orbitrap,Q-trap-TOFodu-
żejdokładnościpomiarumas,znaczniedokładniejszejod
LITitriple-quad,szczególniedobrzenadająsiędoanaliz,
wktórychnależyzidentyfikowaćstrukturęchemicznąkse-
nobiotykudotądnieznanegowpraktycetoksykologicznej,
np.nowejsubstancjipsychoaktywnej-NSP(ryc.241-13).
Rosnącewymaganiastawianetoksykologiisądowej,
np.przezpojawiającesięnowesubstancjepsychoaktywne
(NSP),postępwiedzywdziedziniediagnostykiopartej
naanalizieśladowychstężeń,np.dotyczącymarkerów
przebytejintoksykacjiczyadduktówDNA,orazdowodo-
wycharakterbadańtoksykologiczno-sądowychpowią-
zanyzregulacjamiprawnymi(patrz
275
),np.wzakre-
sieodróżniania„stanupoużyciu”i„stanupodwpływem”
środkapsychoaktywnego(takżewchwiliśmierci),wymu-
szastosowanieinstrumentalnychtechnikanalitycznych,
którepowinnyspełniaćnastępującekryteria:
•
wysokaselektywność-specyficznośćwzględemjed-
negolubgrupyzwiązkówchemicznych,np.wspektro-
metriimasspektrometrywysokiejrozdzielczościtypu
HR(highresolution;TOF
,ICR,FT-ICRiOrbitrap);
•
szerokizakresdetekcji-zdolnośćdowykrywania
różnychksenobiotyków,np.wspektrometriimas
spektrometrytandemowe,pułapkoweodużejczuło-
ściiszybkościskanowaniawszerokimzakresiemas;
•wysokaczułość-zapewniającaodpowiedniąwykry-
walność,np.spektrometrytandemowetypupotrójny
liniowykwadrupol;
•
powtarzalnośćiliniowość-zapewniającedokład-
nośćiodpowiedniąprecyzjęoznaczeń,np.potrójny
liniowykwadrupol.
Zpowodówtechnicznychwymogitenajczęściejsą
przeciwstawne.Jakdotądnieistniejąwpełniuniwer-
salnespektrometrymasspełniającewzadowalający
sposóbwszystkiepowyższewymagania(ryc.241-14).
59
