Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagadkaczasu
21
rzenie’czasu.Krzesłowidzimy,czasmierzymy.Oczasiemówi-
myEdługi’lubEkrótki’,jakokrześlemówimyEczarne’.DlaAu-
gustynakwestiamierzeniaczasujestsprawąsposobu,wjakido-
świadczamyczasu,sprawąchwytaniaczasuwświadomościbez-
pośredniej.Wtymteżsensiemożnabypowiedzieć,żejeston
bliższyBergsonowskiejkoncepcjitrwanianiżpojęciumierzal-
negoczasufizykalnego.Równieżdlatego,żeniewiążeonczasu
zprzestrzenią,anizruchemciałwprzestrzeni,leczpojmujeprze-
mijanieczasuwsposóbniezależnyodpojęciaprzestrzeni.Jed-
nakżenajistotniejszejestto,żeAugustynniepowinienbyćrozu-
mianypoprzezkategoriepóźniejszychfilozofów.
DlaAugustynamierzyćczastodostrzecchwilęwjejruchu
międzyprzeszłościąaprzyszłością,czylidoświadczaćwkażdej
chwilijejnadchodzeniaizanikania.Wtedytylkomożemymó-
wićojejkrótkimlubdługimtrwaniu,wtedymożemyporówny-
waćcośjakokrótszelubdłuższeczasowo.Kwestiamierzenia
czasutokwestiaspostrzeganiaczasu.MówimyEprzed’iEpo’,
mówimyEdłużejtrwające’.Sątookreśleniazwiązanezprzemi-
janiem,wyrażamywnichświadomośćczasowości.Przemijanie
itrwaniesądwomaaspektamitegosamegodoświadczenia:coś
trwa,bojeszczenieprzeminęło,cośprzeminęło,więcjużnie
trwa.Trwanieiprzemijanietosprawaobecnościinieobecności
orazstałegoruchumiędzynimi.Mierzenieczasuniejestniczym
innymjakwłaśnieświadomąpercepcjątychzmian.
Augustyn,analizującprzykładpercepcjidźwięku,pokazuje,
wjakisposóbdokonujesięspostrzeganieprzemijania,czyliczym
jestmierzenieczasu.
Przypuśćmy,żesłyszymydźwięk...Dźwięktenzaczynarozbrzmiewać–
irozbrzmiewa–ipojakimśczasiemilknie.Zapadacisza.Dźwiękprzeminął,
jużgoniema.Zanimzacząłrozbrzmiewać,należałdoprzyszłościiniemożna
gobyłomierzyć,gdyżjeszczegoniebyło.Iterazteżgoniemożnamierzyć,
albowiemgojużniema.Mierzyćmożnagobyłowtedy,kiedyrozbrzmiewał,
albowiemistniałoto,comogłobybyćmierzone.Aleiwtedytonietrwało,lecz
nieustanniezmierzałokuchwili,wktórejmiało
przestaćistnieć...Przemijając,osiągałojakąśroz-
ciągłośćczasową[podkr.hbg],dziękiktórejmogłobyćmierzone;sama
zaśteraźniejszośćniemażadnejrozciągłości(s.277).
