Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.1.Założenia,aparatpojęciowyimetodologiabadańzperspektywylingwistycznej
konsekwencjąpodejściazwanegoarystotelesowskimlubklasycznymjest
przyjęcie,żejęzykmożebyćużywanynadwasposoby,wsposóbdosłow-
ny,literalny,czyliniemetaforyczny,bądźteżwsposóbniedosłowny-me-
taforyczny.Metaforawidzianajestjakozjawiskopojawiającesięnponad”
językiem,aprocesjejrozumieniawyjaśnianyjestdwuetapowo,poprzez
zanegowanieprzezodbiorcęndefektywnego”wdanymkontekścieznacze-
niadosłownegoinwyszukanie”znaczenianiedosłownego,którewtymkon-
tekściemasens48.Wtakiejperspektywiemetaforajawisięjakowartościowa
przedwszystkimwsztuceiliteraturze,gdziekrólujewpoezji.Jednakżepoza
językiemartystycznymmetaforaniejestzbytpożądana,ponieważmoże
ukazywaćrzeczywistośćnieprawdziwie,jakgdybywkrzywymzwierciadle
iirracjonalnie49.Wartozauważyć,żetakierozumieniemetaforyskorelo-
wanejestzwiarą,żewyrażeniajęzykoweposiadająznaczeniastatyczne
itrwałe50orazżetakieznaczeniadosłownenadrzędnewstosunkudo
wyrażeńniedosłownych,wtymmetaforycznych.
Wkontekścieprawamożnaoczekiwać,żetakrozumianametafora,czyli-
guraornamentalna,pojawisięwretoryceargumentacji,np.nasalisądowej,
czywdyskursiedysputprawniczych,jednakwspółcześnienieoczekujesię,
bybyłacechąjęzykadokumentównormatywnychisformułowańlegisla-
cyjnych,ponieważoddokumentówtakichniewymagasięstylukwieciste-
go,ametaforawujęciuklasycznymbyłabyzaproszeniemdotegorodzaju
sformułowań.
Drugiepodejścietradycyjne,zwaneromantycznym,postrzegametaforę
jakoinstrumentpoznaniaidoświadczeniaświata,obecnywmyślachiw-
zyku.Reprezentantemtegopodejściabyłm.in.angielskipoetaromantyczny
48
Np.J.Searle,Metaphor…
49
Chociażnależypamiętać,żenawetArystoteleschwaliłmetaforęzato,żepozwalarozumieć
obcepojęciawkategoriachpojęćjużznanych.
50
Przywołaćmożnaspórmiędzykontekstualistamiaminimalistamisemantycznymi,zktó-
rychpierwsiwierzą,żeznaczeniewypowiedzijęzykowychkonstruowanejestwkonkretnym
kontekścieiniemożebyćrozważaneapriori(zob.F.Recanati,MeaningandForce.me
PragmaticsofPeformativeUtterances,Cambridge1987;F.Recanati,LiteralMeaning,Cam-
bridge2004;teoretycyrelewancji,np.R.Carston,moughtsandUtterances.mePragmatics
ofExplicitCommunication,Oxford2002;spojrzenieminimalistyczne:H.Cappelen,E.Le-
pore,InsensitiveSemantics.ADefenceofSemanticMinimalismandSpeechActPluralism,
Oxford2005).
41