Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.1.Założenia,aparatpojęciowyimetodologiabadańzperspektywylingwistycznej
1)orientacyjną,zwanąteżprzestrzenną(gdycałysystempojęćnadaje
strukturęinnemusystemowi,np.DOGÓRYTOWIĘCEJ);
2)strukturalną(gdyjednopojęcienadajestrukturęinnemupojęciu,
np.TEORIETOBUDYNKI);
3)ontologiczną(gdypojęcia-rzeczyisubstancje-powoływanedo
istnienia),np.INFLACJATORZECZ;
4)konceptualną(gdysposóbpostrzeganiajednejrzeczyjestsystematycz-
nieodwzorowanywdomenieinnegozjawiska,np.ARGUMENTOWA-
NIETOWOJNA-metaforadyskutowanapowyżej).
Mamyzatemnp.widocznewjęzykumetaforyprzestrzenne,orientacyj-
ne,któreporządkująkonceptualizacjęiopiszarównopojęćdotyczących
bytówmaterialnych,jakiabstrakcyjnych.Metaforyorientacyjnezwiązane
zorientacjąprzestrzenną,którajestwedługkognitywistówwynikiem
ucieleśnienia.Orientacjeważnewtegotypumetaforachto:wzwyżlwdół,
dolz,przódltył,nalod,głębokolpłytko,centrumlperyferie.
Biorączaprzykładrelacjęgóra-dół,widzimy,żewjęzykowymobrazieświata
wmetaforachwykorzystującychorientację,ngóra”naogółskojarzonajest
zwartościąpozytywną,natomiastndół”zwartościąnegatywną,czylimamy
doczynieniazmechanizmem,zapomocąktóregopojęciaotrzymująmetafo-
rycznąorientacjęprzestrzenną.Kognitywiściwyjaśniająprawidłowośćpo-
przezodwołaniedocielesnościczłowiekaidoświadczeńzwiązanychzezdro-
wiemiaktywnościąorazchorobąisłabością.Człowiekzdrowy,szczęśliwy
istabilnyemocjonalniezachowujezwyklepostawęwyprostowaną,natomiast
postawapochylonatowarzyszynegatywnymemocjom,słabościichorobie.
Mimożekorelacjeorientacyjnewykazująwyższąfrekwencjęiwydająsiębyć
bardziejczytelnewjęzykuangielskim,przykładyichwystępowaniaczęste
teżwjęzykupolskimorazdobrzeudokumentowanewliteraturzeprzedmiotu
wodniesieniudoinnychjęzyków.Zatempowszechnieuważasię,żewar-
tośćakcjiprzedsiębiorstwamożenwzrastać”lubnspadać”,żeniepowodzenia
życiowenupadkami”,apowodzenianwzlotami”,którenuskrzydlają”,że
wypicieczekoladymożenpodnieść”naduchu.Podobniewładzaipanowa-
nieskorelowanezorientacjąnkugórze”,apoddaństwoisubordynacja-
nwdół”.G.LakońiM.Johnson
54
cytująnastępująceprzykłady:
54
G.Lakoń,M.Johnson,Metaphorsł
43