Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Perspektywakrytycznawrekonstrukcjiwarunkówtworzeniawiedzy
Uwagaozmianiehistorycznej
15
Aktualnadyskusjanadstanemwiedzydyscyplinarnej–pedagogicznej
–wskazujenajejistotneprzemiany.Dokonująsięonetakżewdziedziniemetodo-
logiiinnychdyscyplin–jeśliutrwalonewtymzakresiepodziałyzachowująwdniu
dzisiejszymważneznaczenie(debatynadorientacjąhumanistycznąwnaukach
owychowaniudawnojużstraciłydyscyplinarnąidentyfkację–podziałypojawia-
jącesięwtymzakresieraczejeksponująwspólnotęproblemówniżdyscyplinar-
negranice).Przyjmując,żeto,cojestnamdanewbadaniuludzkiejpraktyki,
towłaśniezmiana,wypadazapytać,jakjestonaodnotowanawświadomości
samychbadaczy–jakujawniasięwkrytycznychdebatachnatematprzemian
istanuwiedzypedagogicznej.
Wopisietychzmianjestpodzielaneprzeświadczenie,żeogólnatendencja,
ukierunkowanieprzemianwdziedzinieteoriiimetodologii,poleganaporzuca-
niufazyichortodoksji,przekraczaniufazyheteronomiiwkierunkustanuhe-
terogeniczności–akceptowaniaróżnorodności,wktórej„różnieniesię”tworzy
swoistypotencjałzmianotwórczyinadziejęnapozytywnąkreację(TeresaHejni-
cka-Bezwińska).Takopisywanazmianahistorycznapodkreślaprzekształcenia,
dlaktórychjestsymptomatycznyzanikkanonuobowiązującegowuprawianiu
wiedzynaukowej,cosygnalizujeliczne,ogólneproblemy5.Przywołanatendencja
zmianynierozstrzygajednakojejtreściowymijakościowymcharakterze,suge-
rującraczejpojawieniesięnowegoproblemu–„problemuzróżnorodnością”.
Istniejąjednakpróbyscharakteryzowaniaobowiązującegowprzeszłościka-
nonuuprawianiapedagogiki,wznacznejmierzepotwierdzonetreściąpodręcz-
nikówmetodologii(pierwszepublikacjetegorodzajupowstaływPolscewlatach
sześćdziesiątychXXw.).Przyjmowanewnichrozwiązaniamieściłysięwsze-
rokopojętymnurciepozytywistycznym,upowszechnionymszczególniewdzie-
dzinienaukspołecznych,stanowiącychgłówneodniesieniedlarozwijanejwów-
czaspedagogikiempirycznej.Podejściehumanistyczne,nawiązującedomyśli
niemieckiej(WilhelmaDiltheya,MaksaWebera)czyteżspołecznegopragmaty-
zmu–opierającesięnaideachantynaturalizmu,interakcjonizmu,podmiotowości,
postulacierozumieniaitraktowaniawiedzyspołecznejjakoźródłasamowiedzy
(Szacki,1981,s.494–496)–pozostawałonauboczuzasadniczegonurtuba-
dań.Pedagogikęukierunkowywanonawprowadzenieinnowacji,przypisującjej
wgłównejmierzezadaniabadawczeointencjidiagnostycznej–badawczo-roz-
poznawczej(Radziewicz-Winnicki,2004,s.146–147).
Sytuacjatamaznaczenietakżedlawspółczesnegowizerunkudyskusjime-
todologicznejwpedagogice.Jejaktualnystancharakteryzujedalekoposunięte
zróżnicowanieinstytucjonalneitematycznerozproszenie,połączonezrozległym
transferemlicznychkoncepcjitworzonychwspółcześniewróżnychkręgach
kulturowychiośrodkachakademickich,corodzipytanieomożliwościrecepcji
5Przeświadczenieoistnieniujakiegokolwiekkanonuwiedzyniemusioznaczaćjegokomplek-
sowejrecepcji,atymbardziejjednorodnegorespektowania.
