Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Metodologicznarekonstrukcjawarunkówtworzeniawiedzy…
Ponadtoradykalnerozstaniezprawdąmożnauważaćzanieracjonalne,choćby
wtymrozumieniu,żeodbierałobysensregulewątpienia,którastanowizasadę
wszelkiej,jaksięzdaje,praktykionachyleniubadawczym.Niezmieniatoprze-
konania,żechoćbadaczobiecujepoprzezswąpraktykęmówićprawdę,niemusi
onawyrażaćjedynejprawdy,alebyćjednązmożliwychkulturowoprawd.
Mamykłopotzuniwersalnościąwiedzyijejmocąobowiązywania.Jest
tokłopotszczególnieistotnywzwiązkuznarastającymprzekonaniemzarówno
ohistorycznejzmiennościwarunkówtworzeniawiedzy,jakilokalnościjejugrun-
towaniawprzestrzenispołeczno-kulturowej.Koncepcje,wktórychporządekdzia-
łaniajesttraktowanyniejakokontekst,alezasadniczepodłożekreowaniawiedzy,
wykazująwtymzakresieszczególnądynamikę.Jejprzykładmożestanowićkrót-
kahistoriabadańewaluacyjnych,wktórychpoczątkowerozwiązaniabazującena
rozpoznawaniudużychprób,wspartenaróżnychwariantachprocedurekspery-
mentalnych(Campbell,Stanley,1963),stworzyłyargumentyprzemawiająceza
teoriąprogramów(Chen,Rossi,1987)mającącharakterświadomie,politycznie
zaangażowanejpraktykizmianotwórczej.Wbadaniachtychistotneokazałosię
ukierunkowanieaksjologiczne–odniesieniadokoncepcjisprawiedliwościspo-
łecznej(House,2009,s.604–607),ajednocześniepoddanokrytycewcześniej-
szerozwiązania–zasadyprzyczynowości(zmieniającąsięwkoncepcjęlokalne-
gouwiarygodnienia)iaksjologicznejneutralnościwiedzy.
Wykazanoteżsłabośćzałożenia,żewiedzatworzonawwynikuszerokoza-
krojonych–narodowychprojektówbadań–możestanowićuzasadnieniedlarów-
nieszerokoprojektowanychdziałań.Okazałosięraczej,żebadaniatakieniesą
zdolnewygenerowaćpodzielanej,ogólnejteoriispołecznej,któraposiada-
łabystosownąmocwyjaśniającąwodniesieniudotakichprojektów.Wiedza
bardziejzlokalizowanajestbardziejtrafna,szczególniewzakresieujawniania
związkówprzyczynowychlokowanychwprecyzyjnieokreślonym,lokalnymkon-
tekście(House,2009,s.604–607),obszarzedziałańczyinstytucji,wktórychsą
tworzoneirealizowanespołecznedziałania.Nierozwiązanojednaksatysfakcjo-
nującoproblemu,jakimjestformułowanienajejpodstawiegeneralizacjimogą-
cychstanowićbazęteoretycznietrafnychuogólnieńorazpodejmowaniadecyzji
posiadającychwalorobowiązującytakżewwymiarzeponadlokalnym.
Mamykłopotzwiarygodnościąbadań–pewnościąosądu.Problemwia-
rygodnościbadańmożnaodnosićzarównodopytania,cotojestadekwatne
badanie,jakistosowanychwtymzakresiemiartrafnościichwyników.Wod-
powiedzinapytanie,cojestuznawanezaadekwatnebadanie,staledoskonali
siękryteriaocenyteorii,takżewramachutrwalonychjużorientacjibadawczych.
KathyCharamaznaprzykładproponujewoceniestudiówstanowiącychrezultat
rozwijaniateoriiugruntowanejstosowaćtakiekryteria,jak:wiarygodność,ory-
ginalność,doniosłość,użyteczność,wskazującprzytym,żenawettradycyjnie
przyjmowanewtejkoncepcjirozwiązania(np.stosowaniekategoriinasycenia)
