Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(1997)podają,że„Celemsprawnościfizycznejjestpozytywnezdrowiefizyczne,które
warunkujeniskieryzykowystąpieniaproblemówzdrowotnych.Osiągnięciazaśmająnacelu
zdolnośćangażowaniasięwcodziennezadaniazadekwatnąenergiaorazsatysfakcjonujące
uczestnictwowwybranychsportach”(Osiński2000,s.24).Dokonującprzeglądunajpoważ-
niejszychówczesnychpoglądównaukowychwtymzakresie,BouchardiShephard(1994),
zgodnieznowymitendencjami,mówiąokoncepcjisprawnościfizycznejukierunkowanejna
zdrowienazwanejHealth-RelatedFitness(H-RF)przyjmując,że„H-RFodnosisiędotych
komponentówsprawności,któresąefektemkorzystnegoiniekorzystnegowpływuzwykłej
aktywnościfizycznejorazktóremajązwiązekzpoziomemstanuzdrowia”(Osiński,2013,
s.72).Autorzyokreślająctekomponenty,mówiąozdolnościdopodejmowaniacodziennej
aktywnościzwigoremiżwawoorazotakimstaniecechizdolności,którywskazujenaniskie
ryzykoprzedwczesnegorozwojuchoróbiosłabieniasiłwwynikumałejaktywności.
KoncepcjaH-RFodnosisięzarównodojednostki,jakipopulacji.Przyjęto,żejejnajo-
gólniejszymcelemjestpromocjazdrowiaoraztroskaokondycjęfizycznąidobresamopo-
czucie.
Licznebadania,oczymbyłamowawcześniej,wykazywały,żemałaaktywność,aco
zatymidzie,niskasprawnośćfizycznawspółwystępujązlicznymichorobaminiezakaźnymi.
Takwięcpomiarsprawnościfizycznejpowiniensłużyćprzedewszystkimcelomdiagnostycz-
nym,wspieraćzmianywzachowaniachzdrowotnych,inaczejmówiącmotywowaćdo
zdrowegostylużycia.ZgodniezkoncepcjąH-RF,łączącwiedzęopowiązaniachaktywności
fizycznejzesprawnościąfizycznąorazichznaczeniudlapozytywnegozdrowiazarówno
BouchardiShephard(1994),jakiSkinneriOja(1994)zgodniezkoncepcjąsprawności
fizycznejukierunkowanejnazdrowie,wymieniają:1)komponentymorfologiczne,2)kompo-
nentymięśniowe,3)komponentymotoryczne,4)komponentykrążeniowo-oddechowe,5)
komponentymetaboliczne.
Omawiającposzczególnekomponentysprawnościfizycznej,autorzywychodzązzło-
żenia,żenietylkomająonepozytywnywpływnazdrowie,ależemogąbyćdoskonalone
przezaktywnośćfizyczną(Skinner,Oja1994).Dokonującocenyznaczeniaposzczególnych
komponentówsprawności,wramachkoncepcjiH-RFnależypowiedzieć,żeniewielejest
całkowiciesprawdzonychinformacji,dotyczącychokreślenianiezbędnegopoziomuczynor-
mysprawnościdlapozytywnegozdrowia,aleczęstoosiąganewynikikojarzonesązczyn-
nikamizachorowalnościczywręczprzyczynąśmierci.
1.Sprawnośćmorfologiczna–czynnikamiokreślającymitenkomponentsą:
BMI(BodyMassIndex)–najprostszywskaźnikocenybudowyciała,określającysto-
sunekmasyciała(wkg)dokwadratuwysokościciała(wmetrach)–kg/m2.Prawidłowe
proporcjewzrostowo-wagowepowinnysięmieścićwprzedziale19-25kg/m2.Nato-
miastzbytwysokiwskaźnik(powyżej30)wskazujenaotyłość,azbytniski(poniżej15)
naniedożywienie.WskaźnikBMInadmiernieodbiegającyodnormy,stanowiczynnik
ryzykadlazdrowia,zwiększaryzykochoróbmetabolicznych–otyłości,cukrzycy,nad-
ciśnieniatętniczego,choróbukładukrążenia(Bouchardiwsp.2007);jakrównieżwska-
zujenazwiązekzezwiększonąumieralnością(Mazurek2016).
Składmasyciałajestkluczowymelementemsprawnościfizycznejkażdegoczłowieka,
awpromocjizdrowiaokreślanyjestjakowskaźnikzdrowia.Ogólnąmasęciała„dzieli-
my”nabeztłuszczową,określanąteżjakociałoszczupłe,orazmasętkankitłuszczo-
wej.Beztłuszczowąmasęciałastanowią:tkankamięśniowa,narządywewnętrzneipo-
zostałetkanki„miękkie”orazukładkostny.Zmianywbeztłuszczowejmasieciałasą
najczęściejrezultatemzwiększania(np.podwpływemtreningu)lubzmniejszaniasię
(np.poprzezbezczynnośćruchową)masytkankimięśniowej(Kozłowski,Nazar1999).
18
