Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
ZbigniewRykiel
obszarówmetropolitalnychzaliczasięwięcdoludnościmiejskiej–inaczejniż
czynitotradycyjnieGłównyUrządStatystyczny,zanimzaśznacznawiększość
socjologówpolskich.Funkcjekoordynacyjne,planistyczne,administracyjnelub
polityczneobszarówmetropolitalnychsąwtórnewobecichfunkcjistatystycznych.
WStanachZjednoczonychotym,cojestobszaremmetropolitalnym,decyduje
urządstatystyczny,wPolscemożnazaśzaobserwowaćpokusę,byzajęlisiętym
planiściipolitycy.Rezultatemtegojestpolityzacjaproblematykimetropolitalnej,
coskutkujelobbingiemwładzmiastśrednich,abynzałapaćsię”nametropolię,
takjakniegdyśchodziłooto,abynzahaczyćsięoplan”.
Definicjaobszarumetropolitalnegojestdośćdawna,uznanaidobrzeopisana
wliteraturzeprzedmiotu20.Obszarmetropolitalnytoobszarsilniepowiązany
funkcjonalniezdużymmiastem.Semantycznieterminnobszarmetropolitalny”
wywodzisięwprawdzieodwyrazunmetropolia”,faktycznienatomiastzwiązek
logicznymiędzypojęciamimetropoliiiobszarumetropolitalnegojużdośćdawno
sięrozluźnił,niekażdyośrodekobszarumetropolitalnegodałobysiębowiem
zaliczyćdokategoriimetropolii.Wynikatozfaktu,żemetropolięidentyfikujesię,
jakjużwspomniano,napodstawiezestawuzlokalizowanychwniejfunkcji,obszar
metropolitalnydelimitujesięnatomiastnapodstawiepowiązańfunkcjonalnych
ośrodkazjegozapleczem.Rozpowszechniającesięweuropejskimipolskim
dyskursieplanistycznymutożsamianiepojęciametropoliizpojęciemobszaru
metropolitalnegowydajesięsensowne,przyzałożeniujednak,żechodzioobiekt
społeczno-przestrzennycechującysięwskazanymiwyżejfunkcjami.
Delimitacjaobszarumetropolitalnegoopierasięwięcnakryteriachfunkcjo-
nalnych(wektorowych),tj.powiązaniach,niezaśnastrukturalnych(skalarnych).
Kryteriatesązmiennewczasie,gdyżzwiązanezpostępemtechnicznym.Przyj-
mujączaśfaktnierównomiernościrozwoju,trzebastwierdzić,żeskorokryteria
tesązmiennewczasie,toizmiennewprzestrzeni.Nienależyjednakmieszać
delimitacjidocelówpoznawczych,opartejnastanieobecnym,zdelimitacjądo
celówplanistycznych,opartejnastanieprzewidywanymlubpostulowanym.Wde-
limitacjidocelówpoznawczychpodstawowejednostkiadministracyjneodgrywa-
jąrolęinstrumentalną,sąwięconeużytecznetylkootyle,oilesąjednostkami
agregacjidanychstatystycznych.Wdelimitacjidocelówplanistycznychjednostki
administracyjneodgrywająrolęsubsydiarną,mającznaczenietylkowtedy,jeśli
przewidujesię,żeobszarmetropolitalnybędziejednostkązarządzania21.
20Zob.P.Korcelli,ProblematykaregionówmetropolitalnychwStanachZjednoczonych
iwWielkiejBrytanii,nPrzeglądGeograficzny”1967,nr39,s.333–354.
21Niniejszaczęśćopierasięnapoglądachpiszącegotesłowawyrażonychwankieciept.
nMetropolieiobszarymetropolitalnewPolsce”,wktórejautorbyłjednymzekspertów.
