Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozszerzenieWiedniabyłodowodem,żeatrakcyjneobszarymiastamożnauzy-
skaćprzezekspansjęnauwolnioneodobwarowańtereny,bezznaczącejingerencji
wstrukturęstaregomiasta,awięcwsposóbmniejkosztownyiradykalnyniż
HaussmannowskieprzebiciaParyża,gdziedużowcześniejnastąpiłozagospodaro-
waniestarychfortyfikacji
38
.Ostatniodcinekringówzostałzamkniętyw1890roku,
gdynasilałysięgłosyprzeciwkoichfałszywejwspaniałości.Krytykowanonietyl-
konpatiomkinowskie”elewacjekamienic,aleteżniedopracowanerozwiązania
całości,jakbrakwystarczającejliczbyprzedłużonychulicradialnych.Oparciesię
nastarymukładzieulicidrógupośledzałokomunikacjępublicznąiprocesrozsze-
rzaniamiasta.
ZkoleiskalapracpodjętychwParyżubyłaniedopowtórzeniawinnychmiastach,
aleprzekonująceokazałysięichpragmatycznośćorazstworzenienowychprzestrzeni
miejskich:funkcjonalnych,azarazemluksusowych,owyraźnieburżuazyjnymcharak-
terze.Paryskieulicesłużyłyusprawnieniukomunikacji,anieeksponowaniuwładzy,
coujawniasięwodmiennymniżwWiedniutworzeniuperspektywisytuowaniupunk-
tówwidokowych.Łączyłyonedworceznajważniejszymipunktamimiasta,odsłaniały
przestrzeńwokółzabytków,choćteżeksponowałynowepomnikirepubliki
39
.Tworze-
nieringówbyłozdominowaneprzezmonumentalnegmachyiprzestrzeniepubliczne,
którenarzucałykształtarchitekturzemieszkaniowej,natomiastwParyżuuwagasku-
piałasięnakamienicyjakoelemencietworzącympierzejęulicy.
RóżnicemiędzyParyżemaWiedniemsąefektemodmiennychoczekiwańzle-
ceniodawcówwobydwumiastach–silnejburżuazjifrancuskiejisłabnącejwładzy
cesarskiejwAustrii,któreujawniłysięwostatecznymkształcieobumiast
iukształtowałyichcharakter
40
.Wkażdejmetropoliijednak,niezależnieodideolo-
gicznychprzesłanek,wypracowanoukładyurbanistyczne,którepoprawiaływa-
runkiżyciaichmieszkańców.Zmieniłasięteżskalamiastaprzezwprowadzenie
szerokichulicidużychkwartałów,azieleńjakoważnyelementurbanistycznybyła
wykorzystywanawszerszymzakresieiwnowejroli.WkonsekwencjiiParyż,
iWiedeństałysięwzorcowymiprzykładamiprzekształcaniaeuropejskichmiast
wXIXwieku,wróżnymzakresieinspirującymplanyichrozszerzania.Dziękiwy-
pracowaniupraktycznychzasadregulacji,rozszerzaniaiupiększaniamiastpowsta-
łypodstawynowoczesnejurbanistyki.
38
JaktwierdziThomasHall,atrakcyjnośćringówwynikałazwpisaniasięwistniejącąciągle
wświadomościkoncepcjęmiastajakofizyczniezamkniętejcałości,wyróżniającmiastoodniezabu-
dowanychterenówwiejskich(1986,s.270).Likwidującfortyfikacje,zachowanopamięćozamknię-
tej,nbezpiecznej”formiemiasta.
39
Wrealizacjachparyskichiwiedeńskichujawniająsięteżdwiepostawywobectradycji.Działa-
niaparyskieBenevolocharakteryzujejakotworzenienmuzeówpodgołymniebem”,takiekształto-
wanieprzestrzeni,którewybraneobiektyzprzeszłościizolujewzmieniającejsiętkancemiejskiej
jakoszczególniecenne.Natomiastdziałaniawiedeńskiesąprzykłademtypowegohistoryzmu,który
przywołujeprzeszłośćjakosystemreguł,któremogąsłużyćlegitymizacjiwspółczesnychpostaw.
40
Interesującejestporównaniedotychczasowychinterpretacjiobydwumiast,wParyżupodkre-
ślającychpragmatycznerozwiązaniafunkcjonalne,natomiastwWiedniuakcentująceznaczeniaide-
owe.
29
