Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
romantycznegoindywiduum,ajegodyspozycjamikomunikacyjnymi
2
,chociaż
tematutegoniemożnalekceważyć,odnoszącsiędoważnegodlapoety
zagadnienianiekoherencjipomiędzymożliwościamiartykulacyjnymijęzyka
acechamiekspresywnymiromantycznejumysłowościiduchowości.Celem
tejrozprawyjestprzedewszystkimrekonstrukcjasposobówmyśleniapoety
ojęzykuorazformwykorzystywaniagojakoźródławiedzyoczłowieku,natu-
rze,kulturze,historii,anawetrzeczywistościprzedhistorycznej,którejjedyne
świadectwoodnajdujesięwsłowieprzekazywanymzpokolenianapokole-
nie.Będzietozatemposzukiwanieodpowiedzinapytaniaosposóbrozumie-
niajęzykaprzezMickiewicza,ocechycharakterystycznejegorefleksjinad
mową,omiejscetejrefleksjiwdyskursielingwistycznymwokresieroman-
tyzmu,opraktycznezastosowaniemyślipoetyojęzykuwjegowywodach
etymologicznych,projektachleksykograficznychipismachopodobnymcha-
rakterze.Wcentrumuwagiznajdziesięzarównozespółpoglądówpisarza
natematjęzyka,jakiromantycznafilozofiamowy,zktórąpoglądytewchodzą
wjakikolwiekdialog3.
RozpatrującrefleksjęMickiewiczanadjęzykiem,niemożnapominąćtego,
żepowstawałaonawsąsiedztwiekształtującejsięjużwXVIIIstuleciuwczes-
noromantycznejfilozofiimowywNiemczech,Anglii,FrancjiczyCzechach.
SzczególneznaczeniedlaformowaniasięmyślilingwistycznejwXVIIIipierw-
szejpołowieXIXwiekumiałatradycjaniemiecka.Nazmianęsposoburozumie-
niajęzykaznaczącooddziałałtzw.przewrótkopernikańskiwfilozofii,którego
dokonałImmanuelKant4.TrafniescharakteryzowałagoEwaDrzazgowska:
Kantodnalazłformułętranscendentalnegozwrotu,polegającegonaposzukiwaniu
warunkówpoznaniaprzedmiotówwpodmiocie,niezaśwprzedmiotach.Chodziło
oprzyjęcie,żemożemypoznawaćrzeczy,oilepodporządkowująsięoneokreślo-
nympodmiotowymwarunkompoznania,żezatemtopodmiotostateczniekształtuje
StudianadjęzykiemAdamaMickiewicza.MateriałyzkonferencjizorganizowanejwSzczecinie
(10-12czerwca1996roku),red.M.Białoskórska,L.Mariak,Szczecin1998;M.Szpiczakowska,
FonetyczneifeksyjnecechyjęzykanPanaTadeusza”AdamaMickiewiczanatlenormyjęzy-
kowejXIXwieku,Kraków2001;M.Białoskórska,Mickiewiczowskieperyfrazy,Szczecin2002;
S.Dubisz,AdamMickiewiczwdziejachpolskiegojęzykaartystycznego,nPoradnikJęzykowy”
2008,nr4,s.21-35;B.Ligara,Bilingwizmpolsko-francuskiAdamaMickiewicza.Wstronę
antropologiilingwistycznej,nLingVaria”2010,nr2,s.141-170.
2
ZagadnienietobyłoprzedmiotemrozważańMariiKalinowskiejwpracyMowaimilczenie.
Romantyczneantynomiesamotności,Warszawa1989.
3
NatematzwiązkówrefleksjiMickiewiczaojęzykuzfilozofiąwszerszymrozumieniupisała
m.in.MariaTeresaLizisowa,FilozofajęzykawwykładachparyskichMickiewicza,w:Odstrony
Kresów.Studiaiszkice,cz.3,red.H.Bursztyńska,Kraków2005,s.25-41.
4
nKopernikiemfilozofii”nazwałKantaFriedrichSchlegelwefragmencie220zamiesz-
czonymwnAthenäum”.
