Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
zkoncepcjąprogresywnejpoezjitranscendentalnej10.Rzeczywistośćtaobej-
mowałazasięgiemnietylkoto,cozewnętrzne,transcendentne,lecztakżeto,
cowewnętrzne,immanentne;nietylkoto,comożliwedoogarnięciarozu-
memidoświadczeniem,lecztakżeto,comieścisięwsferzeprzeżyćducho-
wychiwiary.Novalis,rozmyślającobycie(duchu,Bogu,świeciejakocałości)
isposobachjegopoznania,doszedłdowniosku,żewszystko,coistnieje,jest
przekazem,aczłowiek-nżywąformułą”:
Wszystko,copoznajemy,jestprzekazem.Takświatjestwistocieprzekazem-obja-
wieniemducha.Czasznika,kiedyduchBogastajesięzrozumiały.Świattraciswój
sens,amypozostajemyprzyliterze.Zyskujączjawisko,tracimyTego,którysięjawi.
Jesteśmyżywymiformułami11.
Wokresiewczesnoromantycznymbyłatojednaznajzwięźlejsformułowanych
hipotezsugerujących,iżrzeczywistośćmacharakterjęzykowyinieprawdąjest,
żemowastanowitylkonarzędziedojejopisu.Dopełnieniemtejmyślibyły
słowaSchellinga,który,utożsamiającbiblijnyLogoszestworzeniem,atakże
bytemwogóle,pisałoświeciejakoojęzykuBoga:nWiedzaboskaniewyraziła
sięwświeciewsposóbsymbolicznyinaczejniżprzezjęzyk,zresztąidziśjesz-
czeznajdujeonasymboliczneujęciewjęzyku,równieżcałośćrealnegoświata
(oilemianowicieonsamstanowijednośćtego,coidealne,itego,corealne)
jestpierwotnąmową”12.Romantycznafilozofiajęzyka,któranadobrezaczęła
rozwijaćsiępoHerderze13,nieprzedstawiazatemmowyjakosztukinaślado-
waniaświatawduchuarystotelesowskiejmimesis.
Samotopojęciejestzresztąwieloznaczenioweimogłobywskazywaćnaróżne
relacjemiędzyjęzykiemarzeczywistością.JaksłuszniezauważyłEdward
Kasperski,kategoriamimesiswywodzącasięztradycjihelleńskiejfunkcjonuje
dziśjakonskrót,hasło,symbol”.Możeoznaczaćn»naśladowanie«,bądź»podo-
bieństwo«,»odbicie«,»przedstawienie«,»reprodukcję«,czyteż»powtórzenie«”
14
.
10Zob.F.Schlegel,FragmentyznAthenaeum”[238],w:tegoż,Fragmenty,przeł.C.Bartl,
Kraków2009,s.89.
11Novalis,Anegdoty,w:tegoż,UczniowiezSais.Prozaflozofczna-studia-fragmenty,
przeł.ioprac.J.Prokopiuk,Warszawa1984,s.266.
12
F.W.J.Schelling,Filozofasztuki,przeł.,wstępemiprzypisamiopatrzyłaK.Krzemie-
niowa,Warszawa1983,s.162-163.
13MichaelFosterudowadnia,żeprzełomowąrolęwfilozofiijęzykaodegrałHerder,ajego
inspiracjeideamiHamannasąprzecenianeprzezbadaczy.Toon,anieHamann-zdaniem
autora-zasługujenamianoinnowatorawrefleksjinadjęzykiem.Zob.M.N.Foster,Hamann’s
SeminalImportanceforthePhilosophyofLanguage?,w:tegoż,AferHerder.PhilosophyofLan-
guageintheGermanTradition,Oxford2010,s.301-314.
14E.Kasperski,Aspektymimesis.Zarysproblematyki,w:Mimesiswliteraturze,kulturze
isztuce,red.Z.Mitosek,Warszawa1992,s.66.
