Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowogródek,Wilno,Kowno
17
Takąfizabawą”byłowięcodczytanieprzezMickiewicza4lutego
1819rokufiwiadomościnaukowej”–streszczeniarozprawzawartych
wósmymtomiefiBibliothèqueUniverselle”.Byłwśródnichfragment
zwielotomowegodziełahistorykaArnoldaHeerenatraktującyodzie-
jachPersji.fiPaństwoperskie,wywróciwszymonarchiąŻydów,Medów
iBabilończyków,trwałonastopniupotęgiiznaczenialat200.Obycza-
jetakpodbitych,jakipodbijającychsąodautorapokrótceopisane”
(VI,161)–referowałMickiewicz.Ujawnianamtojednozeźródeł,zktó-
regopoetamógłczerpaćwiedzęohistorycznychlosachŻydów.
fiZabawami”byłytakżezajęcialiterackie,szczególniewtedy,gdypo-
legałynapisaniupoematówheroikomicznych.Odnotujmy,żewtych
najwcześniejszychutworachpojawiająsięinformacjeoŻydach.Inie
mająonejakiegokolwieknacechowania,poprostuŻydzisą–jakwtej
bryczcejadącejzNowogródkadoWilna–elementemspołecznegopejza-
żu.NaprzykładwbędącymprzeróbkąutworuWolterapoemacieMieszko,
książęNowogródkaMickiewiczostrzypióropoetybatalisty,opisującnapad
tatarskiegowodza,Mamaja.Postoczonejwalceokrutnyzwycięzcakaże
spętaćwspólniewszystkichjeńców,bezwzględunazajmowanąprzez
nichpozycjęspołeczną.Wytwarzatymsamymjakąśprzypadkową,gro-
teskowąwręczrówność.
Tych,którzyśmierciuszli,zajegorozkazem
Bezbrakuwjedenłańcuchskrępowanorazem.
LeżąŻydzinapopach,nametresachwodze,
Rękazwiązanazręką,nogabliskanodze.
(II,210)
Inaczej,bardziejfipoważnie”,historiaobjawiasięwKartofli.Wprze-
glądziedziejówpowszechnychpoetapodkreślahebrajskieźródłamono-
teizmu.WArgumenciepieśnipierwszejczytamy,żefi[...]gdytysiączne
przeminęłylata,/Hebrajczyklepsząwiaręobjawiłdlaświata.”(II,233;
podkr.–A.F.).Wpoemacieukazanazostajeteżrolajudaizmujako
początkunowejcywilizacjiopartejnawyrzeczeniusiękrwawychofiar
składanychbogomoraz,ogólniej,przemocy.PodkreślateżMickiewicz
związekłączącyjudaizmzchrześcijaństwem,ukazujejegożydowskie
korzenie.
Leczgdywiekówznaczonarachubaprzeciekła,
Innąpostaćwziąćmiałynieba,ziemie,piekła,
IMężobóghebrejskizagrzmiałodSyjonu,
Wytrącaćmdłychgórnegoposiadaczówtronu.
