Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podhalan,inicjatoremMszyLudziGórpodTurbaczem.Swójgóralskirodowódpodkreślałczęsto,
awyrazgłębokiegouwielbieniaGóralidałprzedewszystkimwsłynnejHistoriifilozofiipo
góralsku.Książka,choćmożebyćtraktowanajakorodzajintelektualnegożartu,dowcipu,zrobiła
prawdziwąfuroręwśródpolskichczytelników.Zawartewniejzaśtreści-wskazującem.in.na
pierwotnośćGóralinaświecie(HNapocątkubyligórole,adopieropoteporobiylisięTurcyi
największychfilozofów,najakąśnajwiększąprawdęmogącązawrzećsiętylkowgóralskiej
gwarze-towszystkozpewnościąprzyczyniłosiędopodtrzymaniatrwałościmituwyjątkowych
Podhalan.Dwajsłynniduchowniwprowadzilidomitupodhalańskiegojeszczejeden,ważnydziś,
religijnyelement-Góralmianowicietogorliwy,prawdziwypolskikatolikiobrońcawiary
katolickiej.
TakprzedstawiasięhistorianamysłunadmitologiąGóraliigóralszczyzny.Jednak
najistotniejszezpunktuwidzeniamoichpoczynańterenowychwydajemisięto,żeów
podhalańskimitokazałsięnadzwyczajtrwały,żefunkcjonujedodziś.Całyruchludoznawczy,ze
Ktoznaskochachłopów?Tychzacofanych,Hniedorozwiniętych”,Hnaszychobcych”,którzy
przegraliswojąszansęnatransformacjęustrojową,niepotrafiącprzystosowaćsiędonowych
warunkówrynkowychitymsamymspowalniająccałąmachinęcywilizacyjnegopostępu,
próbującądogonićZachód(por.Buchowski2008).MichałBuchowskitwierdzi,żetowłaśnie
mieszkańcówpotransformacyjnejwsisytuujemydziśnanajniższymszczebluneoorientalistycznej
drabiny(tamże,s.104).Wieśniak,wsioch(czywsiok),wiochmen-tozpewnościąnieHszczęśliwe
dzieckonatury”,Hszlachetnydzikus”,tylkonierozumiejącywspółczesnychkontekstówpieniacz,
któryuwierzyłLepperowi,którywysypujezbożenaszosyalboprzyjeżdżapodSejmkrzyczeć,że
żądaodstrzałudzików.Oczywiściebanalizujętenobraz,bo,jakpokazywałPiotrKowalski,mit
dobrejkulturyludowejzpowodzeniemfunkcjonujedziśwzupełnienowychkontekstachi
przestrzeniach-reklamowej,politycznej,dotyczącejmedycynynaturalnej,atakżenarracji
potocznejitd.(2004).Niedotyczyonjednakwżadnejmierzesamychmieszkańcówwsi.Izabella
Bukraba-Rylska,powołującsięnateorięAndreasaBodenstedta,nazywawspółczesnyinteligencki
stosunekdochłopówHmiejskimszowinizmem”,którywyznaczaHgotowośćzawłaszczania
atrakcjikrajobrazowychikulturowychprzyjednoczesnymdyskredytowaniujejpoziomu
cywilizacyjnegoiefektówgospodarczych”.Mieszkańcówwsitraktujesięnatomiastjakozło
konieczne,jakoHdośćirytującyikłopotliwyelementpejzażu”(2006,s.59).
Jeślinawetcorazwięcejosóbjestprzekonanych,żeHkulturaludowaumarłajużdawno”
(Kowalski2004,s.145),tonapewnoniedotyczytokulturygóralskiej.Oniejwciążpiszesięjakoo
żywej,autentycznej-takiwniosekmożnawysnuć,czytajączarównoprzewodniki,foldery
turystyczne,tekstyprasowe,jakidzisiejsząliteraturęocharakterzeakademickiminaukowym.
ZbigniewJerzyPrzerembskiprzekonuje,żePodhaletoregionoHdobrzezachowanym,wyraźnie
określonymistosunkowojednorodnymstylistycznieigatunkowofolklorzemuzycznym”(2011,s.
14).MartaTrębaczewskawierzy,żeHtradycjajestwśródgóralistaleobecna”(2011,s.283).Lidia
DługołęckaiMaciejPinkwart,piszącwczasieteraźniejszym,żeHcharaktermuzykigóralskiej
określająściślewarunkigeograficzneispołeczne,wjakichpowstaje”,chybateżchcądaćdo
zrozumienia,żechodziosprawyaktualne,aniehistoryczne.NawetAntoniKroh,prawdziwy
znawcagóralskiejrzeczywistościiwielkidemaskatorpodhalańskichmitów,twierdzi,że:
HTradycyjnakulturaludowaPodhala[...]jestwciążżywotna.Wciążtrwa”(2002,s.61).
Małotego,Góralnadal,nieustającojestzdecydowaniepozytywnymbohateremnaszejpolskiej
rzeczywistości.Nieukrywajmy-Polacymajądoniegosłabość,szczególniewtedy,gdypokazuje
sięwcałejkrasie,awięcwswoimparadnymstroju.Kiedyw2013rokuPodhalanie
zaprezentowaliwOperzeNarodowejswojągóralskąoperęoJaniePawleII,poprzedstawieniuw
marmurowychkorytarzacheleganckoubraniwarszawiacykomentowalitowydarzenie
następującymisłowami:HAleżcinasiGóralepięknieśpiewają”.Świadcząonenietylkootym,że
GóralenadalsądlanasHpiękni”icenimyichkulturę,alejeszcze,żesąHnasi”,sąnaszymdobrem
20
