Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
MarcinPoręba
Przezdoświadczenie,wnajogólniejszymsensietegosłowa,proponu-
jęrozumiećdowolnązmianęstanuumysłu,którąmożnainterpretować
jakoodpowiedźnastanyrzeczywystępującewśrodowisku,zarównoze-
wnętrznym,jakiwewnętrznym.Jesttobardzonieprecyzyjneokreśle-
nie,któregoniezamierzamjednakulepszaćdopostaciścisłejdefinicji.
Niesądzęzresztą,bydefinicjatakabyławtymprzypadkumożliwa,
doświadczeniebowiem,jakbędęniejednokrotniewskazywałwtekście,
posiadastrukturęzasadniczootwartą,którejniesposóbzamknąćwja-
kiejkolwiekskończonejformule.Chciałbymnatomiastzwrócićuwagęna
kilkakwestiizawartychwpowyższymokreśleniu,którebędąistotnedla
moichrozważań.
Popierwsze,stanyumysłu,októrychzmianachmówimy
,proponuję
rozumiećjaknajszerzej,tj.jakoobejmującezarównostanyoprzewa-
żającopoznawczymcharakterze,np.spostrzeżenia,sądyiprzekonania
(odpotocznychponaukoweifilozoficzne),jakistanywolicjonalne
(awięcpragnienia,projekty
,plany),awreszcieuczuciaiemocje,które
trudnojednoznacznieumiejscowićwobrębiepodziałunato,copo-
znawczeicopraktyczne.Doświadczenie,kontaktzeświatemnaze-
wnątrziwewnątrznasmożewpływać–awłaściwiezkonieczności
wpływa–naniewszystkieiztejwłaśnieracjimiejsce,jakiedoświad-
czeniezajmujewwiększościnowożytnychiwspółczesnychkoncepcji
epistemologicznych,nawettychozdecydowanieempirystycznymna-
chyleniu,prowadzidojegodrastyczniezawężonegorozumienia.Jesttu
onobowiemtraktowaneprzedewszystkimjakoswegorodzajukanał,
którympłynieinformacja,niezaśjakocoś,cowistotnysposóbmoże
zmieniaćnassamych.Transcendentalizm,będącypodwielomawzglę-
damikwintesencjątegozdominowanegoprzezepistemologięsposobu
myśleniaodoświadczeniu,najlepiejilustrujetojegozawężonerozu-
mienie:choćdoświadczeniejesttunajważniejszym,byćmożewręcz
jedynymźródłemwiedzyoświecie,tojednakjestonomożliwejedynie
dziękiistnieniupewnychniezmiennych,apriorycznychstrukturper-
cepcji(naoczności)imyślenia.Tezaśwnajmniejszymstopniunieule-
gajązmianiepodjegowpływem–aprzecieżtowłaśnieone,bardziej
niżcokolwiekinnego,zasługująnamianotego,czymjesteśmywnaszej
istocie.Wprzeciwieństwiedotranscendentalizmuproponujęmyśleć
odoświadczeniujakooprocesie,wktórymnicniepozostajeniezmie-
nione–anitreśćnaszychpoznawczychreprezentacjiświata,aniich
forma,aniwreszciesposoby
,wjakieowereprezentacjeorganizujemy
,
