Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
BożennaBojar
komunikacyjnych(tekstów),stanowiącaczęśćkomunikatuaktualnego-jest
nimcudzysłówobejmującyprzytoczenie.Takiemetainformacjeustanawiają
relacjeintertekstualnemiędzyaktualnymkomunikatemainnymikomuni-
katami,zazwyczajwcześniejszymi,aleteżpóźniejszymi,awięcmającymi
charakterpotencjalny-np.waktachprawnych,któreczęstoodsyłajądo
aktówprawnych,któredopieromająbyćustanowione.
Metainformacjeobecnewtekściedotyczątakżekomunikatuaktualnego.
Takąfunkcjępełniąobligatoryjnewwielujęzykachwykładnikiokreśloności
inieokreśloności,informująceoodniesieniurzeczownika,któremutowa-
rzyszą,awięcumożliwiająceidentyfikacjęaktualnegodenotatu
5
.
Heteromorfizmkomunikatówjęzykanaturalnegototakżeobecność
wnimmetainformacji,którychzadaniemjeststerowanieprocesemodbie-
raniainformacjizawartychwkomunikacie.Wprzypadkukomunikatu
mówionegonadawcaświadomiemożeoperowaćjedyniecechamisygnału
akustycznego,którychsystemjęzykaniewykorzystujedokodowaniainfor-
macji,awięctempemmowy,głośnościączypauzą.Komunikatwjęzyku
pisanym,aszczególniekomunikatdrukowanydajeowielewięcejmoż-
liwości.Wykładnikamitakiejmetainformacjimożebyćkształt,grubość,
wielkość,kolorczcionki,podkreślenia,przerwywciągłości(drukrozstrze-
lony),użyciewersalików,któretośrodkigraficznewskazująnazakładaną
przeznadawcęwartośćinformacyjnąkomunikatudlaadresata(relewancję
lubpertynencję)lubwagęinformacjiwstosunkudoinnychinformacji
zawartychwtekście-informacjeuzupełniającemożnawyróżnićpoprzez
umieszczenietekstuwnawiasie.Takżeprzestrzenneusytuowanieczęści
składowychkomunikatu(znakakapitu),wydzielającejednostkitekstupołą-
czonetematycznie,jestdlaodbiorcyważnąinformacją,przydatnąprzynie-
linearnymodbiorzetekstu,co-wprzeciwieństwiedotekstumówionego-
umożliwiatekstpisany.
Wykładnikamimetainformacyjnymisątakżeobecnewtekściekomuni-
katuwyrażeniametatekstowe.AnnaWierzbickatakonichpisała:
Wypowiedźorzeczymożebyćpoprzetykananitkamiwypowiedziosamejwypo-
wiedzi.Wpewnymsensietenitkimogązszywaćtekstorzeczywcałośćmocno
siętrzymającą,właśniebardzo„spójną”.Czasamidotegowłaśniesłużą.Niemniej
samenitkimetatekstowesąjednakciałemobcym.[…]Oczywiścietenmetatekst
wiążesiębardzościśleztekstemwłaściwym.Tedwietaśmysązesobąskorelowane
(Wierzbicka,1971,s.106-107).
Przykładytakichwyrażeńmetatekstowychto:zacznęod…,reasumując…,
naprzykład…,przedewszystkim...,krótkomówiąc…,nawiasemmówiąc…,
5Zob.B.Bojar(1987b).
