Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
PIOTRPIETRYCH
europejskich–niezdolnenietylkozewzględunaodmiennośćwłasnychdo-
świadczeń,aletakżezpowodujakiegośzasadniczegoinfantylizmu,czego
skrajnymdowodemjestkatolickapublicznośćśmiejącasięnawidowisku
pasyjnym.ZetknięcieprzybyszazezniszczonejEuropyzespołeczeństwem
żyjącymwmaterialnymdostatkuokazałosięszokiemiprowokowałodo
jaskrawychuogólnień.WtymsamymartykuleMiłoszprzedstawiacharak-
terystykęodrażającegoamerykańskiegochrześcijanina,nadającjejformę
retorycznegopytaniaskierowanegodopolskichpisarzykatolickich:
Czyczłowiek,którymasumieniespokojnejaksadzawkawletnidzień,tłustą
twarz,wustachcygaro,którymajedencel:użyćżycia,zebraćpieniądzeipo-
temjeszczerazużyćżycia–naprawdęjesttymtypemczłowieka,doktórego
tęsknili?(„Przekrój”1946nr79)
Jaskrawośćtegotypusugestiiiocenrodzipytanieozasadnośćuogól-
nieńdokonywanychpokilkumiesięcznymzaledwiepobyciewStanach.
Miłoszzdawałsobiesprawęzwątpliwości,jakiejegouogólnieniamogą
budzić.Stądzapewneszczególnapróbausprawiedliwieniawnioskówwy-
ciąganychzpowierzchownychobserwacji,formułowanychnaprzykładna
podstawiewrażenia,jakiewywieraamerykańskiemiasteczkooglądanezza
szybysamochodu:
Mojeokostarałosięschwytaćatmosferęichżycia–awiemy,żeatmosfera
ludzkichzbiorowiskjestmożliwadouchwyceniaiżeczasempoznajejąsię
nawetzgestów,zrytmuruchów,zgłosówunoszącychsięwpowietrzu.Jest
topotężnymagnetyzmijednostkaludzkawyposażonajestwantenydojego
odbioru(„Kuźnica”1946nr38).
WryzykownychuogólnieniachMiłoszatrudnoniedostrzecEuropej-
skiegosamoluba,którysądzi,żenieszczęściejesteuropejskimprzywilejem,
jaktookreśliłsamMiłosz,przedstawiającwjednejzamerykańskichmi-
gawekswojąrozmowęzmilusią,grzecznąigłupiutkąmłodądziewczyną,
kryjącąjednakzatymipozoramiosobistydramat:jejnarzeczonyzginął
nawojnie(„NowinyLiterackie”1948nr8).Miłoszastaćwięcbyłona
dystanswobecwłasnegopoczuciawyższości,aleteżprzywoływanyfrag-
mentjestwyjątkowy,pochodzizresztązokresupóźniejszego,z1948roku.
Wkońcu1946rokuwpublikacjachMiłoszazachodziwyraźna,wręcz
radykalnazmiana,cozapewnetłumaczyćmożnatym,żeautorjakośjuż
oswoiłamerykańskąrzeczywistość.Zewnętrznysygnałzmianyjestcokol-
wiekparadoksalny:swojetekstyMiłoszzaczynapodpisywaćpseudoni-
mami.Przedewszystkimnałamach„Odrodzenia”pojawiasię„JanM.
