Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
PIOTRPIETRYCH
Rzeczowość„JanaM.Nowaka”topostawa,którąMiłoszzdołałutrzy-
maćtylkowpierwszejpołowie1947roku,choćwjego(nie)istniejącej
amerykańskiejksiążcezlatczterdziestychtekstypostawętęwyrażające
stanowiączęśćistotną,takżewsensieilościowym:zdziewiętnastukore-
spondencjispecjalnegowysłannika„Odrodzenia”ażczternaścieukaza-
łosięprzedlipcemtegoroku.Potemznowunastępujezasadniczazmia-
napostawyMiłosza,objawiającasiępowrotemdojaskrawychwniosków
iuogólnień.
Radykalizmtegokolejnegozwrotuwyraziścieukazujetekst„Jana
M.Nowaka”opublikowanynapoczątkusierpnia1947roku,autorbowiem
polemizujewnimsamzsobą.Przywołującwłasnąwypowiedźokwestii
murzyńskiejsprzedkilkumiesięcy,podważaterazswojewcześniejsze
stanowisko:uznaje,żekilkalynczówroczniewystarczy,abytrzymaćczar-
nychwszachu,ocoostateczniechodzi.Artykułzawierarozbudowaną
krytykęamerykańskiegomitu,wyidealizowanychwyobrażeńoStanach
Zjednoczonychjakokrajuzbajki,umieszczanymgdzieśpomiędzybiblij-
nymrajemiwesołymmiasteczkiem.DemitologizacjęprzeprowadzaMi-
łoszprzezopis–jaksamtookreśla–jądraciemnościamerykańskiego
ładupolitycznegoispołecznego,przyokazjirozwijającdrastycznąanalo-
gięmiędzyStanamiZjednoczonymiihitlerowskimiNiemcami:rewersem
życiawsielankowymcentrumsązbrodniepopełnianenaperyferiach.
ObrazStanówZjednoczonych,którychdostatekbudowanyjestnajądrze
ciemności,narasizmieiprzemocywobecMurzynów,naekonomicznej
eksploatacjikrajówAmerykiŁacińskiej,zamykastwierdzenie(tekst
utrzymanyjestwstylistycelistudopolskiejZosiwierzącejwamerykań-
skimit):GdybyśzamiastwPolsceurodziłasięwSaoPaulo,niezabrakło-
byCi,jaksądzę,smutkuperyferyjności,któregoosnowąjestbezsilność
(„Odrodzenie”1947nr31).
Zdaniesprawiawrażeniedwuznacznego:smutekperyferyjności,któ-
regoosnowąjestbezsilność,niebyłzapewneobcymieszkańcomkrajów
EuropyWschodniej,wtymoczywiściePolski,którepowojnieznalazłysię
wstrefiewypływówZSRR.Niejestjednakpewne,czydwuznacznośćbyła
tuzamierzona.Bezsilnośćtomotyw,którypojawiasięnietylkowtym
zdaniu–całyartykułMiłosza,drastycznieopisującyamerykańskiemocar-
stwo,wydajesiębezsilnościąpodszyty.Obiektywizmiżyczliwośćwobec
Amerykiokazałysiębowiemniedoutrzymaniazewzględunarozwój
sytuacjipolitycznejipodkreślićtrzeba,boujednoznaczniatoantyamery-
