Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozwójteoriiisystemówpodatkowych-ryshistoryczny
13
nakonsumpcjęjakosprawiedliweodzwierciedleniezdolnościpodatkowej,
stądpostulatoparciasystemupodatkowegonapodatkachpośrednich.Ważnym
aspektempodatkuwedługprzedstawicielitegonurtumiałabyćtakżejegopo-
wszechność,przejawiającasiępobieraniemdaninywsposóbproporcjonalny,
odwszystkichdochodów(Wyszkowski,2010).
Obokmerkantylistówistotnywkładwteorięopodatkowaniamieliprzed-
stawicieledrugiegozpowstałychwtymczasienurtówmyśliekonomicznej
-kameralistyki,którarozwinęłasięgłówniewNiemczechorazAustrii.Co
istotne,szkołatapowstaławrozbitychpolitycznieorazborykającychsięzne-
gatywnymikonsekwencjamiwojnytrzydziestoletniejNiemczech.Kameralizm,
uważanyzaodmianęmerkantylizmu,uznawałzanadrzędnycelpaństwadążenie
dowzrostudochodów,awkonsekwencjipodnoszeniedobrobytunarodu.Wwięk-
szymstopniuniżprzedstawicielemerkantylizmukameraliściopowiadalisięza
interwencjonizmempaństwowym,którymiałzapewnićszybkiwzrostprodukcji
irozwójgospodarczy.Kameralizmzwracałuwagęnatechnicznąstronęfunk-
cjonowaniapodatków,podnosząckoniecznośćzróżnicowaniaopodatkowania
wzależnościoddochodu,jednocześniedostrzegającryzykonadmiernegofiska-
lizmu,któryskutkujeobniżonymiwpływamizpodatków,pomimopodniesienia
ichwysokości.Czołowyprzedstawicieltegonurtu,J.H.G.vonJusti,stworzył
jedenzpierwszychkatalogówzasadpodatkowych,wśródktórychszczególnie
istotnebyłykoniecznośćrównoważeniabudżetuorazograniczeniefiskalizmu
(Stankiewicz,2000).Kameraliściwyrażaliprzekonanieodużejrolipodatków
wgospodarceorazfunkcjonowaniupaństwa,atakżepostulowalitworzenie
budżetuwynikającezoszacowaniawydatków,doktórychnastępnienależydo-
stosowaćdochody(Wyszkowski,2010).
Ostatnimnurtemmyśliekonomicznej,którywywarłwpływnafunkcjonujące
wXVIIIwiekusystemypodatkowe,byłfizjokratyzm.Podstawątejdoktrynybyło
tzw.prawonatury,zktóregowynikałporządeknaturalny,będącypodstawądla
porządkuspołecznegoigospodarczego.Głównymprzedstawicielemtejszkoły
byłF.Quesnay,którysformułowałwiększośćpoglądówfizjokratów.Wspomniany
porządeknaturalnystanowiłfundamentteoriipodnoszącejwagętrzechobszarów
wolności:osobistej,prywatnejigospodarczej.Fizjokracizatem,wodróżnieniuod
merkantylistóworazkameralistów,sprzeciwialisięingerencjipaństwawgospo-
darkę,głosząchasłoLaissezfaire,laissezpasser!(„pozwólcieczynić,pozwólcie
przechodzić”,cooznaczałowolnośćdziałaniaiwolnośćmiejsca).Sprzeciwwobec
interwencjonizmupaństwowegopowiązanybyłprzytymzniechęciądoprzemy-
słuorazhandlu.ZnaczenieprodukcjiprzemysłowejwgospodarceFrancji,skąd
pochodziłQuesnay,byłowówczasmarginalne,stądniepostrzeganoprzemysłu
jakoźródłakreacjibogactwa.Fizjokracitwierdzili,żejedynierolnictwocechuje
sięproduktywnościąitylkoonoprzynosidochódczysty,zaśdziałalnośćpoza-
rolnicza(np.handel,przemysł,usługi)sąnieproduktywne,ponieważpracatanie
