Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1.Podatkiizachowaniapodatników
przyczyniasiędopowstanianowejwartości.Zaproponowaliwięckoncepcjępo-
datkujedynego,obciążającegodochódgospodarstwarolnego.Skonstruowanyna
podstawietychzałożeńsystempodatkowyopierałsięnapodatkudochodowym,
płaconymprzezwłaścicieligospodarstwrolnychlubwłaścicieliziemskich,gdyż
tampowstawałtzw.produktczysty.Koncepcjatazostaławprowadzonawżycie,
jednakwpłynęłanegatywnienagospodarkębudżetową,praktykężyciagospodar-
czegoirozwójteoriipodatkowej(Walczak,2003).
Kolejnymważnymkrokiemwhistoriimyślipodatkowejbyłyprzedstawio-
neprzezA.Smitha(1776/2015),twórcęteoriiliberalnej,warunkiprawidłowo
skonstruowanegosystemupodatkowego.Zasadytedodziśuważanesązapostu-
latynaukiprecyzującewymogi,zgodniezktóryminależykonstruowaćwłaściwy
systempodatkowy,awjegoobrębiekażdypodatek.Zgodnieznimisystempo-
datkowypowinien:
-cechowaćsięzasadąrównomiernościopodatkowania,tj.obciążaćobywateli
proporcjonalniedowysokościuzyskanychpodopiekąpaństwadochodów;
-stosowaćzasadępewnościopodatkowania,zgodniezktórąterminpłatności,
sposóbzapłatyorazsumapodatkupowinnybyćjasneizrozumiałe.Jesttowa-
runekzaufaniaobywateladopaństwa,zaśniepewnośćwtymzakresiesprzyja
korupcjiadministracjiskarbowej;
-uwzględniaćzasadędogodnościopodatkowania,zgodniezktórąkażdypo-
datekpowinienbyćściąganywtakimczasieiwtakiejformie,abypodatnikowi
byłonajdogodniejgozapłacić;
-nienaruszaćźródła,zktóregopodatekjestpłaconyiniewstrzymywaćdy-
namizmupracypodatników.Jednocześniepodatkipowinnybyćtaniewpoborze
(Smith,1776/2015).
WswoimdzieleBadanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodówSmith
(1776/2015)wskazałsłabościstosowanychwpraktycepodatków,które-jeślisą
nadmierniewysokie-przynosząpaństwujedyniechwilowekorzyści,ponieważ
zmniejszająpotencjałgospodarczyspołeczeństwa.Podobniepodatekopartyna
szacowaniuwartościnieruchomości(lubposiadanegokapitału)nieodpowiadaza-
sadzierównościopodatkowania.Smithpostulował,abypodstawąopodatkowania
wtymprzypadkubyławysokośćrenty.
Szkołęklasycznąekonomii,obokSmitha,tworzylim.in.W.Petty,D.Ricardo,
J.B.Say,natomiastwPolscedogłównychprzedstawicielinależeliA.Wagner
iF.Skarbek.PodobniejakSmithtwierdzilioni,żesystempodatkowypowinien
byćdobrzezorganizowany,sprawiedliwy,nakładającyniewielkieobciąże-
nia(nienaruszająceźródładochodupodatkowego)imasłużyćjakoinstrument
umożliwiającyrealizacjęzałożeńpolitykigospodarczejispołecznej,wtymspra-
wiedliwościświadczeńpodatkowych(Walczak,2003).
J.M.Keynes,któregoteoriastoiwopozycjidokanonustworzonegoprzez
nurtklasycznyirozwijanegoprzezekonomięneoklasyczną,zaliczyłsystem
