Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
MaciejKassner
narodu,którejwyrazemjeststereotypPolaka-katolika.Innymważnymmoty-
wemwpolskiejtradycjipolitycznejjestantyintelektualizmiirracjonalizm.
Lansowanyprzezromantyzmstyluczestnictwawpolitycepreferujejedno-
myślność,któraniepozostawiamiejscanadyskusjeiróżnicezdań.Myślenie
kwestionująceoczywistośćnarodowychdogmatówłatwozdyskredytowaćjako
przejawzdradyikolaboracji.Trzeźwośćpolitycznejkalkulacjimamniejsze
znaczenieniżentuzjazmdlaczynunarodowego.Natymsposobiemyślenia
ufundowanyzostałkultpowstańnarodowych.Ostatnimkomponentemstylu
kontrreformacyjno-romantycznego,októrymtrzebatuwspomnieć,jestsil-
niewnimobecnypierwiastekautorytarny.WbrewstereotypomPolacynie
zawszebylimiłośnikamidemokracjiiwolności.Romantycznawizjaświata
postulowałaistnienienaturalnejhierarchii,którejwyrazembyłostarszeństwo
dusz.Stwarzałaprzestrzeńdlarozmaitychsamozwańczychzbawcównarodu,
którzywłasnewyobrażenieonarodowyminteresiebędąstawiaćponadogra-
niczeniamiwynikającymizdemokratycznychprocedur.
PrzedstawionyprzezStanisławaFilipowiczaobrazdominującychtendencji
wpolskiejmyślipolitycznejniemacharakterulaurki.Ukształtowanepodauspi-
cjamiromantyzmuwzorcemyśleniaopolitycenależyuznaćzaszkodliwe.Nie
sposóbichpogodzićzindywidualizmemietosemOświecenia.Dominacjaro-
mantyzmuprzyczyniłasiędotego,żewzorceliberalnewPolscesłabozako-
rzenione.Tymbyćmożenależytłumaczyćfakt,żepolskarecepcjaliberalizmu
miałanaderpowierzchownycharakter,sprowadzającsiędonaiwnegoentu-
zjazmudlaideiwolnegorynku10.Politycznyromantyzmniejestteżsprawą
odległejprzeszłości.Wwygłoszonymw2018r.referaciezokazjistulecianie-
podległościStanisławFilipowiczpokazał,wjakisposóbmotywyromantyczne
stałysięczęściąpopkultury11.Romantyzmprzyswoiłsobieantykomunistyczne
sloganyiutrwaliłjewestetycepolitycznegokiczu.Myśleniepolitycznesprowa-
dziłdoafirmacjiciasnejidogmatycznejwersjipolskiejtożsamościnarodowej.
Niepotrafiączrozumiećwyzwańepokinowoczesnej,skazałPolakównażycie
wintelektualnymskansenie.Wtejsytuacjiimperatywemstajesięmyślenie
rozbijająceutrwaloneschematy.Powinnimupatronowaćnieprześcignieni
10NatematpoglądówStanisławaFilipowiczanaliberalizmporównajwszczególnościjego
wywiadzJarosławemMakowskimdlanPrzegląduPolitycznego”przedrukowanywniniejszym
tomie.Wsprawiekrytykirynkujakonmatrycyludzkiegoprzeznaczenia”orazsprzeczności
międzywizjąsamoregulującegosięrynkuademokratycznąsferąpublicznązob.S.Filipowicz,
MarketplaceorPublicArena?TruthandPolicymakinginDemocracy,nEuropeanPolitical
Science”t.15,2016,s.108-115.
11Por.S.Filipowicz,Polska1918-2018.Ideeikoncepcjepolityczne,[w:]1918-2018.Polska
wzmieniającymsięświecie,2018,s.49-54.Tabroszurapokonferencyjnajestdostępnanastronie:
https://wnpism.uw.edu.pl/konferencja-wnpism-1918-2018-polska-w-zmieniajacym-sie-swiecie-
za-nami/(dostęp:15II2022).