Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Racjonalnośćiżyczliwość…
29
wkrytycenarodowychzłudzeńkrakowscykonserwatyści,atakże-zdrugiej
stronyscenypolitycznej-StanisławBrzozowski.Zauważmy,żekrytykanaro-
dowychkliszjestjednymzniewielumiejscwtwórczościFilipowicza,wktórych
mamydoczynieniazczymśnakształtwezwania.Narodowo-romantyczna
mitologiaorazpopkulturowykiczzagrażająrozumowiiwolności;naszym
obowiązkiemjestimsięprzeciwstawić12.
Amerykanie
PookresieintensywnychbadańnadpolskimitradycjamipolitycznymiStanisław
Filipowiczpodjąłnowytemat,zajmującsięamerykańskąmyśląpolitycznąXVII
iXVIIIw.PoglądomAmerykanówpoświęciłtrzyodrębneprace:Ameryka.
Alfabetnadziei,Owładzygrzechuigrzechachwładzy.Rozważaniaorodowodzie
amerykańskiegoantyutopizmu,Pochwałarozumuicnoty.Republikańskiecredo
Ameryki.Ichbohateramisąpurytanieiojcowieamerykańskiejniepodległości:
JohnPrestoniTomasHooker,JonathanEdwardsiCottonMather,Alexander
HamiltoniJohnAdams,TomasJefersoniJamesMadison.Pierwszazwymie-
nionychpracukazałasięwroku1991,ostatniazaśw1997.Nieoznaczatojed-
nak,żetadrugadatawyznaczakreszainteresowaniaFilipowiczamyśląamery-
kańską.Przeciwnie,możnaodnieśćwrażenie,żeodtejporyAmerykaniezawsze
mutowarzyszą.Doamerykańskiegodoświadczeniapowracaonwielokrotnie,
piszącorepublikanizmie,wolnościczyniebezpieczeństwachzwiązanychzjęzy-
kowądemagogią.Niebędziechybaprzesadątwierdzenie,żewjegotwórczości
problematykaamerykańskazajmujepozycjęuprzywilejowaną.AmerykaXVII
iXVIIIw.jestkrajemwolności.Stanowiprobierzhistorycznejwartości,stan-
dard,zapomocąktóregomożnaoceniaćdokonaniainnychepokikrajów.
Dodajmy,żetakiepostawieniesprawynieoznaczafascynacjiwspółczesnymi
StanamiZjednoczonymianitymbardziejentuzjazmudlaamerykańskiejpoli-
tykizagranicznej.AmerykaFilipowiczatokraj,któryistniejenakartachsta-
rychksiążek13.
CzegonasucząAmerykanie?Przedewszystkimostrożności.Purytanie,
boodnichwypadazacząć,byliprzekonani,żejesteśmynieustanniewysta-
wieninadziałaniepotężnychmocy,którechcąnassprowadzićnamanowce.
12Orelacjimiędzymitem,kiczemiracjonalnymdyskursemwpolskimmyśleniuopoli-
tycezob.szerzejS.Filipowicz,Badaniadotyczącepolskiejmyślipolitycznejjakoelement
świadomościefektywnodziejowej.Rekonesanshermeneutyczny,nMyślPolityczna”2019,nr1,
s.21-45.
13NatematpoglądówStanisławaFilipowiczanatematwspółczesnychStanówZjedno-
czonychpor.jegorozmowęzRobertemWalenciakiempodtytułemUSA-Polska.Miłośćbez
wzajemności,któraukazałasięwnumerzenTygodnikaPrzegląd”z7lipca2014r.
