Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja

Jacek Gołaczyński, Piotr Mostowik, Witold Borysiak, Anna Juryk, Jacek Wierciński, Marcin Sokołowski, Piotr Rodziewicz, Piotr Kasprzyk, Marcin Stębelski, Joanna Zajączkowska-Burtowy, Michał Burtowy, Nikodem Rycko, Olga Bobrzyńska, Adrian Brzegowy, Michał Derek, Łukasz Dyrda, Anna Natalia Szulc, Agnieszka Wedeł-Domaradzka

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8328-262-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wolters Kluwer Polska SA

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

734

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Gołaczyński, Jacek; Mostowik, Piotr; Borysiak, Witold; Juryk, Anna; Wierciński, Jacek; Sokołowski, Marcin; Rodziewicz, Piotr; Kasprzyk, Piotr; Stębelski, Marcin; Zajączkowska-Burtowy, Joanna; Burtowy, Michał; Rycko, Nikodem; Bobrzyńska, Olga; Brzegowy, Adrian; Derek, Michał; Dyrda, Łukasz; Szulc, Anna Natalia; Wedeł-Domaradzka, Agnieszka. Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja. Red. . : Wolters Kluwer Polska SA, 2023, 734 s. ISBN 978-83-8328-262-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Gołaczyński, J.

A1 Mostowik, P.

A1 Borysiak, W.

A1 Juryk, A.

A1 Wierciński, J.

A1 Sokołowski, M.

A1 Rodziewicz, P.

A1 Kasprzyk, P.

A1 Stębelski, M.

A1 Zajączkowska-Burtowy, J.

A1 Burtowy, M.

A1 Rycko, N.

A1 Bobrzyńska, O.

A1 Brzegowy, A.

A1 Derek, M.

A1 Dyrda, Ł.

A1 Szulc, A.N.

A1 Wedeł-Domaradzka, A.

T1 Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja

PB Wolters Kluwer Polska SA

YR 2023

SN 978-83-8328-262-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 290761, author = "Gołaczyński, Jacek and Mostowik, Piotr and Borysiak, Witold and Juryk, Anna and Wierciński, Jacek and Sokołowski, Marcin and Rodziewicz, Piotr and Kasprzyk, Piotr and Stębelski, Marcin and Zajączkowska-Burtowy, Joanna and Burtowy, Michał and Rycko, Nikodem and Bobrzyńska, Olga and Brzegowy, Adrian and Derek, Michał and Dyrda, Łukasz and Szulc, Anna Natalia and Wedeł-Domaradzka, Agnieszka", editor = "", title = "Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja", publisher = "Wolters Kluwer Polska SA", year = "2023", address = "", isbn = "978-83-8328-262-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Gołaczyński, Jacek

AU - Mostowik, Piotr

AU - Borysiak, Witold

AU - Juryk, Anna

AU - Wierciński, Jacek

AU - Sokołowski, Marcin

AU - Rodziewicz, Piotr

AU - Kasprzyk, Piotr

AU - Stębelski, Marcin

AU - Zajączkowska-Burtowy, Joanna

AU - Burtowy, Michał

AU - Rycko, Nikodem

AU - Bobrzyńska, Olga

AU - Brzegowy, Adrian

AU - Derek, Michał

AU - Dyrda, Łukasz

AU - Szulc, Anna Natalia

AU - Wedeł-Domaradzka, Agnieszka

ED -

TI - Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja

PB - Wolters Kluwer Polska SA

CY -

PY - 2023

SN - 978-83-8328-262-6

ER -

Netografia (standard APA):

Gołaczyński, Jacek; Mostowik, Piotr; Borysiak, Witold; Juryk, Anna; Wierciński, Jacek; Sokołowski, Marcin; Rodziewicz, Piotr; Kasprzyk, Piotr; Stębelski, Marcin; Zajączkowska-Burtowy, Joanna; Burtowy, Michał; Rycko, Nikodem; Bobrzyńska, Olga; Brzegowy, Adrian; Derek, Michał; Dyrda, Łukasz; Szulc, Anna Natalia; Wedeł-Domaradzka, Agnieszka. Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja [baza danych online] : Wolters Kluwer Polska SA, 2023 [dostęp: 22 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/miedzynarodowe-prawo-rodzinne-filiacja-piecza-nad-dzieckiem-jacek-golaczynski-piotr-290761.

prawo rodzinne

Publikacja dotyczy zagadnień międzynarodowego prawa rodzinnego. Zawartość i układ książki wynikają z praktycznego podejścia do spraw z elementem zagranicznym, przykładowo takich, w których dziecko zamieszkuje w innym państwie niż jego matka, ojcie...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8328-262-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wolters Kluwer Polska SA

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

734

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

ZAGADNIENIA OGÓLNERozdział1
Rozdział2
Rozdział3
FILIACJA (POCHODZENIE DZIECKA)Rozdział4
Rozdział5
Rozdział6
Rozdział7
Rozdział8
Rozdział9
ALIMENTACJARozdział10
Rozdział11
Rozdział12
Rozdział13
ZAGADNIENIA POWIĄZANERozdział14
Rozdział15
Rozdział16
Rozdział17
Rozdział18
Rozdział19
Wykaz skrótów | str23
Od redaktora naukowego | str33
1. Intensyfikacja obrotu osobowego z zagranicą | str39
Zagadnienia konstrukcyjne międzynarodowego prawa rodzinnego (Piotr Mostowik) | str39
2. Wieloaspektowość spraw rodzicielskich i opiekuńczych | str40
2.1. Filiacja (pochodzenie dziecka, macierzyństwo i ojcostwo, stan cywilny) | str41
2.2. Bieżące prawa i obowiązki rodziców lub opiekuna oraz dziecka | str41
2.3. Obowiązek alimentacyjny | str44
2.4. Skutki adopcji – wzmianka | str44
3. Kompleksowe ujęcie obrotu prawnego z zagranicą | str45
3.1. Jurysdykcja krajowa (międzynarodowa właściwość sądów) | str46
3.1.1. Norma jurysdykcyjna | str46
3.1.2. Podstawy jurysdykcji | str47
3.1.3. Zawisłość sprawy za granicą a wykonywanie jurysdykcji krajowej | str49
3.1.4. Immunitet personalny | str50
3.1.5. Jurysdykcja przemienna | str51
3.1.6. Jurysdykcja zapasowa | str51
3.1.7. Jurysdykcja pochodna | str52
3.1.8. Perpetuatio iurisdictionis i sanowanie pierwotnego braku jurysdykcji | str53
3.2. Wskazanie prawa właściwego dla sprawy | str55
3.2.1. Norma kolizyjna | str55
3.2.2. Łączniki kolizyjne | str57
3.2.3. Dookreślenie wskazania w razie niejednolitości prawa | str57
3.2.4. Kwestia odesłania mocą obcych norm kolizyjnych | str58
3.2.5. Kwestia wstępna (powiązanie spraw) | str59
3.2.6. Kaskadowe ujęcie łączników | str61
3.2.7. Korekcyjne ujęcie łączników | str62
3.2.8. Subsydiarna właściwość prawa polskiego | str62
3.2.9. Zastrzeżenie nienaruszania przez obce prawo podstawowych zasad porządku państwa sądu | str62
3.2.10. Przepisy koniecznego zastosowania państwa sądu | str65
3.3. Kwestia powrotu dziecka do państwa zamieszkania przed uprowadzeniem – wzmianka | str66
3.4. Uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń | str68
3.4.1. Kwestia potrzeby postępowania delibacyjnego (exequatur) | str68
3.4.2. Jurysdykcja wyłączna i jurysdykcja pośrednia a skuteczność obcego orzeczenia | str70
3.4.3. Brak sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego państwa sądu | str71
3.5. Kwestia jednolitego ponadpaństwowego prawa materialnego | str72
4. Rozbudowany układ źródeł prawa o różnej genezie | str73
4.1. Zmiany stanu normatywnego w XXI w. | str73
4.2. Krajowe oraz międzynarodowe i unijne normy jurysdykcyjne | str76
4.3. Krajowe oraz konwencyjne i unijne normy kolizyjne | str78
4.4. Krajowe oraz konwencyjne i unijne reguły uznawania i wykonywania zagranicznych orzeczeń | str79
4.5. Współpraca międzynarodowa i pomoc prawa – wzmianka | str80
4.6. Umowy międzynarodowe dwustronne – wzmianka | str80
1. Podstawowe pojęcia konstytucyjne | str82
1.1. Rodzina | str82
Ustrojowe zasady prawa rodzicielskiego (Witold Borysiak, Marcin Stębelski) | str82
1.2. Rodzicielstwo i macierzyństwo | str85
1.3. Rodzice | str89
1.4. Dziecko | str90
2. Konstytucyjne podstawy relacji rodzice – dzieci | str92
2.1. Kontekst historyczny | str92
2.2. Prawa i obowiązki rodziców | str94
2.3. Zarys problematyki praw dziecka | str100
2.4. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich | str102
3. Konstytucyjne podstawy relacji filiacyjnych | str105
3.1. Kontekst historyczny | str105
3.2. Rzeczywistość biologiczna jako podstawa relacji między rodzicami a dziećmi | str106
3.3. Ustalanie pochodzenia dziecka a konstytucyjna zasada jego ochrony | str109
4. Konstytucyjne podstawy obowiązku alimentacyjnego | str111
4.1. Kontekst historyczny | str111
4.2. Alimentacja jako element opieki rodzicielskiej | str113
4.3. Alimentacja a obowiązek wychowania dzieci | str114
4.4. Alimentacja a pomoc państwa | str116
1. Wprowadzenie | str118
Zwykły (stały) pobyt dziecka jako łącznik jurysdykcyjny i kolizyjny oraz wyznacznik zastosowania prawa międzynarodowego (Olga Bobrzyńska) | str118
2. Rozwiązania umów międzynarodowych i rozporządzeń unijnych | str120
2.1. Dorobek Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego | str120
2.1.1. Konwencja haska z 1902 r. | str120
2.1.2. Konwencja haska z 1961 r. | str121
2.1.3. Konwencje haskie z 1973 r. | str122
2.1.4. Konwencja haska z 1980 r. | str123
2.1.5. Konwencja haska z 1993 r. | str125
2.1.6. Konwencja haska z 1996 r. | str127
2.1.7. Protokół i konwencja haska z 2007 r. | str128
2.2. Prawo Unii Europejskiej | str130
2.2.1. Rozporządzenie nr 44/2001 i konwencja lugańska z 2007 r. | str130
2.2.2. Rozporządzenie nr 4/2009 | str131
2.2.3. Rozporządzenia nr 1347/2000, 2201/2003 i 2019/1111 | str132
3. Rozumienie zwykłego (stałego) pobytu na tle przepisów o genezie międzynarodowej i unijnej | str135
4. Kwestia koegzystencji zwykłego (stałego) pobytu i miejsca zamieszkania w przepisach krajowych | str143
5. Uwagi końcowe | str145
1. Jurysdykcja krajowa | str149
1.1. Regulacje prawa polskiego | str149
Jurysdykcja krajowa, prawo właściwe i skuteczność zagranicznych orzeczeń w sprawach pochodzenia dziecka oraz macierzyństwa i ojcostwa (Nikodem Rycko) | str149
1.2. Postanowienia dwustronnych umów międzynarodowych | str157
2. Prawo właściwe | str157
2.1. Wprowadzenie | str157
2.2. Statut pochodzenia dziecka (filiacji) w ustawie – Prawo prywatne międzynarodowe | str160
2.3. Obywatelstwo jako kryterium wskazania prawa właściwego | str164
2.4. Zakres zastosowania miarodajnych norm kolizyjnych | str168
2.5. Postanowienia dwustronnych umów międzynarodowych | str173
2.6. Klauzula porządku publicznego | str176
3. Skuteczność zagranicznych orzeczeń | str178
3.1. Regulacje prawa polskiego | str178
3.2. Postanowienia dwustronnych umów międzynarodowych | str183
4. Przysposobienie dziecka – wzmianka | str186
4.1. Wprowadzenie | str186
4.2. Jurysdykcja krajowa | str186
4.3. Prawo właściwe | str187
4.4. Znaczenie konwencji międzynarodowych | str188
1. Wprowadzenie | str190
Filiacja w obrocie z zagranicą z perspektywy rejestracji stanu cywilnego (Piotr Kasprzyk) | str190
2. Stan cywilny a obrót międzynarodowy w sprawach rodzinnych | str191
3. Rejestracja stanu cywilnego in genere z perspektywy międzynarodowej | str193
4. Właściwość polskich urzędów stanu cywilnego | str194
5. Międzynarodowa wymiana informacji w zakresie stanu cywilnego | str195
6. Kwestie dowodowe dokumentów stanu cywilnego w praktyce | str195
7. Wydawanie, legalizacja i uwierzytelnienie dokumentów zagranicznych dotyczących filiacji | str197
8. Rejestracja uznania ojcostwa przed kierownikiem USC | str198
9. Rejestracja uznania ojcostwa w trybie art. 751 § 1 k.r.o. przed kierownikiem USC | str201
10. Przysposobienie zagraniczne i jego rejestracja | str202
11.1. Istota transkrypcji | str205
11. Transkrypcja zagranicznych dokumentów stanu cywilnego dotyczących pochodzenia dziecka oraz jego nazwiska | str205
11.2. Przesłanki dokonania transkrypcji | str208
11.3. Legalizacja zagranicznych dokumentów stanu cywilnego będących podstawą sporządzania polskich aktów | str208
11.4. Zakres danych przenoszonych w wyniku transkrypcji do polskiego aktu oraz dostosowanie pisowni | str209
11.5. Odmowa transkrypcji | str209
12. Imię i nazwisko w rejestracji stanu cywilnego z udziałem obcokrajowców | str213
13. Odtworzenie zagranicznych dokumentów stanu cywilnego | str216
14. Rejestracja w polskim rejestrze zdarzeń mających miejsce za granicą | str216
15. Wzmianka lub przypisek na podstawie rozstrzygnięć | str217
1. Zagadnienia wprowadzające | str221
Jurysdykcja krajowa w sprawach praw i obowiązków rodzicielskich i opiekuńczych (Piotr Rodziewicz) | str221
2. Zakres zastosowania instrumentów prawnych wyznaczających jurysdykcję oraz ich wzajemna relacja | str222
2.1. Zagadnienia wprowadzające | str222
2.2. Zakres temporalny obowiązywania instrumentów prawnych | str223
2.3. Zakres sytuacyjny i przedmiotowy zastosowania instrumentów prawnych zawierających normy jurysdykcyjne | str225
3.1. Zagadnienia wstępne | str230
3. Jurysdykcja na podstawie rozporządzeń Bruksela II bis oraz Bruksela II ter | str230
3.2. Ogólna podstawa jurysdykcji krajowej w rozporządzeniach Bruksela II bis i Bruksela II ter oraz jej czasowa petryfikacja po zmianie miejsca zwykłego pobytu | str231
3.3. Jurysdykcja w przypadku bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka | str234
3.4. Przedłużenie jurysdykcji w sprawach małżeńskich na odpowiedzialność rodzicielską zgodnie z rozporządzeniem Bruksela II bis oraz inne szczególne podstawy jurysdykcji, w tym jurysdykcja konieczna | str238
3.5. Jurysdykcja na podstawie obecności dziecka | str240
3.6. Jurysdykcja oparta na przekazaniu właściwości z uwagi na lepsze umiejscowienie sądu do rozpoznania sprawy | str240
3.7. Jurysdykcja w przypadku braku podstaw właściwości na podstawie rozporządzeń Bruksela II bis oraz Bruksela II ter | str243
3.8. Jurysdykcja oparta na wyborze sądu | str243
3.9. Jurysdykcja w zakresie środków tymczasowych odnoszących się do odpowiedzialności rodzicielskiej | str245
3.10. Jurysdykcja w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej jako kwestii ubocznej | str245
3.11. Badanie istnienia jurysdykcji | str246
4.1. Jurysdykcja ogólna | str247
4.2. Jurysdykcja oparta na pobycie dziecka | str247
4. Jurysdykcja w konwencji haskiej z 1996 r. | str247
4.3. Jurysdykcja w razie bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka | str248
4.4. Jurysdykcja oparta na lepszym umiejscowieniu do rozpoznania sprawy | str248
4.5. Jurysdykcja pochodna wywodzona z jurysdykcji w sprawie o rozwód lub separację rodziców | str250
4.6. Jurysdykcja w zakresie środków tymczasowych, w tym zabezpieczających | str250
4.7. Badanie jurysdykcji | str251
5. Jurysdykcja w Kodeksie postępowania cywilnego | str251
5.1. Jurysdykcja w procesie | str251
5.2. Jurysdykcja w postępowaniu nieprocesowym | str251
5.3. Badanie jurysdykcji | str252
1. Konwencja haska z 1996 r. | str253
Prawo właściwe dla pieczy nad osobą dziecka i jego majątkiem (Piotr Mostowik) | str253
2. Szeroki zakres przedmiotowy reguł kolizyjnych (odpowiedzialności rodzicielskiej) | str254
3. Orzekanie w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej oraz jej powstanie z mocy prawa i wykonywanie | str258
3.1. Stosowanie przez sąd własnego prawa (lex fori) | str259
3.1.1. Kwestia zakresu zastosowania normy kolizyjnej z art. 15 ust. 1 konwencji haskiej z 1996 r. | str259
3.1.2. Prawo właściwe jako pochodna wykonywania jurysdykcji | str261
3.1.3. Klauzula ściślejszego związku | str264
3.2. Powstanie i ustanie odpowiedzialności rodzicielskiej z mocy prawa lub porozumienia (art. 16 ust. 1–2 konwencji haskiej z 1996 r.) | str264
3.3. Sprawowanie odpowiedzialności rodzicielskiej lub opiekuńczej (art. 17 konwencji haskiej z 1996 r.) | str265
3.4. Pozbawienie odpowiedzialności rodzicielskiej lub stwierdzenie nieistnienia albo orzeczenie o zmianie sposobu jej wykonywania (art. 18 konwencji haskiej z 1996 r.) | str266
4. Kontynuacja praw i obowiązków rodzicielskich lub opiekuńczych według prawa poprzedniego zwykłego pobytu dziecka oraz kwestia nowych podmiotów (art. 16 konwencji haskiej z 1996 r.) | str268
4.1. Zasada kontynuacji statusu prawnego osób sprawujących pieczę rodzicielską | str268
4.2. Nowe podmioty odpowiedzialności rodzicielskiej po zmianie zwykłego pobytu dziecka | str270
4.3. Wykonywanie wcześniejszych środków ochrony (art. 15 ust. 3 konwencji haskiej z 1996 r.) i bieżącej odpowiedzialności rodzicielskiej (art. 17 konwencji haskiej z 1996 r.) oraz jej modyfikacja (art. 18 konwencji haskiej z 1996 r.) w państwie obecnego pobytu dziecka | str271
5. Czynności prawne z udziałem przedstawiciela dziecka (art. 19 i 22 konwencji haskiej z 1996 r.) | str273
6. Wpływ rozwiązań zaliczanych do części ogólnej | str274
6.1. Klauzula porządku publicznego | str275
6.2. Kwestia stosowania obcych norm kolizyjnych | str277
1. Uwagi ogólne | str279
1.1. Dotychczasowe rozporządzenia | str279
Uznanie i stwierdzenie wykonalności zagranicznej orzeczeń w sprawach rodzicielskich i opiekuńczych (Jacek Gołaczyński) | str279
1.2. Rozporządzenie Bruksela II ter | str280
1.3. Zakres przedmiotowy | str281
2. Relacja rozporządzenia Bruksela II ter do innych konwencji | str281
2.1. Relacja rozporządzenia Bruksela II ter wobec konwencji wielostronnych | str281
2.2. Wyłączenie stosowania konwencji wielostronnych | str282
2.3. Pierwszeństwo rozporządzenia Bruksela II ter przed konwencjami: haską z 1961 r., luksemburską z 1967 r., haską z 1970 r. i europejską z 1980 r. | str284
2.4. Relacja rozporządzenia Bruksela II ter w stosunku do konwencji haskiej z 1980 r. | str284
2.5. Relacja rozporządzenia Bruksela II ter do innych umów międzynarodowych | str284
2.6. Umowa między Stolicą Apostolską a Hiszpanią i Portugalią | str284
2.7. Zakres podmiotowy | str285
2.8. Rozporządzenie Bruksela II ter a Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej | str285
2.9. Stosowanie rozporządzenia Bruksela II bis po brexicie | str286
2.10. Umowy dwustronne a rozporządzenie Bruksela II ter | str287
3. Zakres przedmiotowy i czasowy rozporządzenia Bruksela II ter | str289
3.1. Zakres przedmiotowy i czasowy | str289
3.2. Zakres przedmiotowy | str289
3.3. Zakres czasowy | str290
4. Warunki uznania lub stwierdzenia wykonalności | str290
5. Podstawy odmowy uznania orzeczenia w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej | str292
5.1. Sprzeczność z porządkiem publicznym | str292
5.2. Orzeczenie zaoczne | str293
5.3. Naruszenie odpowiedzialności rodzicielskiej | str294
5.4. Relacja pomiędzy orzeczeniami dotyczącymi odpowiedzialności rodzicielskiej | str294
5.5. Brak przestrzegania procedury z art. 82 rozporządzenia Bruksela II ter | str295
5.6. Brak wysłuchania dziecka | str295
5.7. Prawo dziecka do wyrażenia poglądu | str295
5.8. Brak kontroli merytorycznej orzeczenia | str296
5.9. Właściwość sądu | str296
5.10. Tożsamość podstaw odmowy uznania i wykonalności | str297
5.11. Uznanie i wykonalność orzeczeń uprzywilejowanych | str297
5.12. Zaświadczenie jako warunek wykonania orzeczenia uprzywilejowanego | str298
5.13. Uwzględnienie przyczyn i okoliczności wcześniejszego orzeczenia | str299
5.14. Sprostowanie zaświadczenia | str299
6. Tryb uznania | str300
6.1. Brak postępowania w przedmiocie uznania orzeczenia | str300
6.2. Dokumenty do wniosku o uznanie lub nieuznanie orzeczenia | str301
6.3. Tłumaczenie lub transliteracja orzeczenia | str302
6.4. Zawieszenie postępowania | str302
6.5. Skutki prawne uznania orzeczenia | str303
6.6. Podstawy odmowy uznania lub wykonalności orzeczenia uprzywilejowanego | str303
7. Wykonalność orzeczeń | str304
7.1. Wykonalność orzeczeń według rozporządzenia Bruksela II bis | str304
7.2. Automatyczne wykonanie orzeczeń według rozporządzenia Bruksela II ter | str306
7.3. Wykonanie orzeczenia zawierającego środek tymczasowy | str306
7.4. Procedura powrotu dziecka | str307
7.5. Zaświadczenie do wniosku o wykonanie orzeczenia | str307
8. Wspólne przepisy w sprawie wykonania | str308
8.1. Prawo właściwe dla wykonania orzeczenia | str308
8.2. Organ właściwy do złożenia wniosku o wykonanie | str309
8.3. Wykonanie orzeczenia w całości lub w części | str310
8.4. Wykonanie orzeczenia o osobistej styczności z dzieckiem | str310
8.5. Zawieszenie postępowania lub odmowa wykonania orzeczenia | str311
8.6. Zawieszenie postępowania na wypadek poważnego ryzyka szkody | str312
8.7. Sąd właściwy w sprawie odmowy wykonania orzeczenia | str313
8.8. Stwierdzenie wykonalności ex lege | str313
8.9. Zwolnienie od obowiązku przedstawienia dokumentów | str314
8.10. Odmowa wykonania orzeczenia w jednym państwie członkowskim nie powoduje skutków w innych państwach | str315
9. Wykonanie orzeczeń uprzywilejowanych | str316
9.1. Wykonanie orzeczeń uprzywilejowanych według rozporządzenia Bruksela II bis | str316
9.2. Współpraca organów według rozporządzenia Bruksela II bis | str318
9.3. Wykonanie orzeczeń dotyczących osobistej styczności według rozporządzenia Bruksela II ter | str319
9.4. Dokumenty do wniosku o wykonanie orzeczenia uprzywilejowanego | str319
9.5. Zaświadczenie w celu wykonania orzeczenia uprzywilejowanego | str320
9.6. Sprostowanie orzeczenia | str321
9.7. Procedura cofnięcia zaświadczenia | str321
10.1. Legitymacja czynna według rozporządzenia Bruksela II bis | str322
9.8. Odmowa wykonania orzeczeń uprzywilejowanych | str322
10. Postępowanie odwoławcze | str322
10.2. Legitymacja czynna według rozporządzenia Bruksela II ter | str323
10.3. Postępowanie odwoławcze | str324
11.1. Zakres przedmiotowy | str325
11.2. Pojęcie dokumentu urzędowego | str325
11.3. Automatyczne uznawanie i wykonywanie dokumentów urzędowych | str325
11. Dokumenty urzędowe i porozumienia | str325
11.4. Podstawy odmowy uznania i wykonywania dokumentów urzędowych | str326
12. Uwagi końcowe | str327
1. Uwagi ogólne | str329
Uprowadzenie dziecka za granicę (Jacek Wierciński) | str329
2. Przesłanki zarządzenia powrotu dziecka leżące po stronie wnioskodawcy | str331
2.1. Miejsce stałego pobytu dziecka przed uprowadzeniem | str331
2.1.1. Uwagi ogólne | str331
2.1.2. Wykładnia pojęcia | str332
2.1.3. Moment utraty miejsca stałego pobytu przez dziecko | str334
2.1.4. Możliwości nakazania powrotu dziecka do państwa, w którym opuszczony rodzic aktualnie mieszka, a które nie jest miejscem stałego pobytu dziecka | str336
2.1.5. Skutki wyboru podstawy prawnej oddalenia wniosku | str338
2.2. Prawo do opieki | str340
2.3. Niewykonywanie prawa do opieki | str343
2.4. Bezprawność uprowadzenia lub zatrzymania dziecka | str344
2.5. Autonomiczna podstawa żądania nakazania powrotu z art. 18 konwencji haskiej z 1980 r. | str344
3. Środki obrony uczestnika postępowania | str346
3.1. Wszczęcie procedury konwencyjnej po upływie roku od uprowadzenia dziecka lub jego zatrzymania wobec przystosowania się dziecka do swego nowego środowiska | str347
3.2. Zgoda na zmianę stałego pobytu dziecka | str350
3.3. Poważne ryzyko, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną | str351
3.3.1. Ryzyko szkody fizycznej | str354
3.3.2. Ryzyko szkody psychicznej – rozdzielenie z rodzicem | str356
3.3.2.1. Znaczenie środków zabezpieczających i ustaleń | str360
3.3.3. Ryzyko szkody psychicznej – rozdzielenie z rodzeństwem | str362
3.4. Sytuacja nie do zniesienia | str364
3.5. Sprzeciw małoletniego | str365
3.5.1. Wysłuchanie małoletniego w Unii Europejskiej | str365
3.5.2. Wiek i dojrzałość dziecka | str367
3.5.3. Forma sprzeciwu | str368
3.5.4. Motywy sprzeciwu | str369
3.5.5. Swoboda ukształtowania stanowiska dziecka | str370
3.5.6. Możliwość zrozumienia długofalowych skutków swoich decyzji przez dziecko | str370
3.5.7. Konieczność uwzględnienia wszystkich okoliczności sprawy przed uwzględnieniem sprzeciwu dziecka | str371
3.6. Kwestia naruszenia praw człowieka i podstawowych wolności | str371
1. Źródła prawa | str377
Jurysdykcja krajowa w sprawach o alimenty na rzecz dziecka (Anna Juryk) | str377
2. Jurysdykcja na podstawie rozporządzenia nr 4/2009 | str379
2.1. Zakres zastosowania rozporządzenia nr 4/2009 | str379
2.2. Podstawy jurysdykcji | str386
2.2.1. Ogólna charakterystyka jurysdykcji w sprawach o alimenty | str386
2.2.2. Łączniki osobowe dotyczące miejsca zwykłego pobytu jednej ze stron | str389
2.2.3. Jurysdykcja pochodna | str392
2.2.4. Jurysdykcja dodatkowa i konieczna | str396
2.2.5. Umowa jurysdykcyjna i wdanie się pozwanego w spór | str398
2.2.6. Ograniczenie prowadzenia postępowania | str400
3. Jurysdykcja w sprawach alimentacyjnych na podstawie konwencji Lugano II | str401
4. Jurysdykcja w sprawach alimentacyjnych na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego | str403
1. Wstęp | str406
Prawo właściwe dla alimentacji dziecka (Anna Juryk) | str406
2. Zakres zastosowania protokołu haskiego z 2007 r. | str407
3. Wskazanie prawa właściwego | str409
3.1. Wybór prawa | str409
3.1.1. Ogólna charakterystyka | str409
3.1.2. Wybór prawa na podstawie art. 8 protokołu haskiego z 2007 r. | str410
3.1.3. Wybór legis fori dla celów konkretnego postępowania na mocy art. 7 protokołu haskiego z 2007 r. | str415
3.2. Wskazanie prawa właściwego w braku wyboru prawa | str416
3.2.1. Właściwość ogólna na mocy art. 3 protokołu haskiego z 2007 r. | str416
3.2.2. Właściwość szczególna na mocy art. 4 protokołu haskiego z 2007 r. | str418
3.2.3. Prawo właściwe dla alimentów między (byłymi) małżonkami | str422
3.3. Ochrona dłużnika na mocy art. 6 protokołu haskiego z 2007 r. | str423
3.4. Prawo właściwe dla roszczeń regresowych | str424
4. Zakres zastosowania prawa właściwego | str427
5. Klauzula porządku publicznego | str432
1. Wstęp | str433
2. Uznawanie i wykonywanie między państwami członkowskimi UE na podstawie rozporządzenia nr 4/2009 | str433
2.1. Zakres zastosowania | str433
2.1.1. Zakres geograficzny | str433
Uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń w sprawach alimentacyjnych (?ukasz DyrdaŁukasz Dyrda) | str433
2.1.2. Zakres sytuacyjny | str434
2.1.3. Zakres przedmiotowy | str434
2.1.4. Zakres temporalny | str435
2.2. Ogólne zasady uznawania i wykonywania zagranicznych orzeczeń | str436
2.3. Orzeczenia wydane w państwie stronie protokołu haskiego z 2007 r. | str437
2.3.1. Uznanie | str437
2.3.2. Wykonalność | str438
2.3.2.1. Automatyczna wykonalność | str438
2.3.2.2. Wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia | str439
2.3.2.3. Odmowa wykonania | str442
2.3.2.4. Zawieszenie wykonania | str446
2.3.2.5. Środki zabezpieczające | str447
2.4. Orzeczenia wydane w państwie członkowskim niebędącym stroną protokołu haskiego z 2007 r. | str447
2.4.1. Uznanie | str447
2.4.2. Wykonalność | str448
2.4.3. Zawieszenie postępowania | str450
2.4.4. Środki zabezpieczające | str450
2.5. Postępowanie egzekucyjne w transgranicznych sprawach | str451
2.5.1. Uwagi ogólne | str451
2.5.2. Wymagane dokumenty | str452
2.5.3. Klauzula wykonalności | str453
2.5.4. Sposób składania wniosków | str454
2.5.5. Jurysdykcja krajowa | str454
2.6. Stosunek rozporządzenia nr 4/2009 do innych aktów normatywnych | str455
2.7. Wykonalność ugód sądowych | str456
3. Uznawanie i wykonywanie na podstawie konwencji haskiej z 2007 r. | str456
3.1. Zakres zastosowania | str456
3.1.1. Zakres przedmiotowy | str457
3.1.2. Zakres temporalny | str458
3.1.3. Zakres geograficzny | str458
3.2. Uznanie i wykonanie a uznanie | str460
3.3. Jurysdykcja pośrednia | str461
3.4. Podstawy odmowy uznania i wykonania | str463
3.5. Wykonalność | str468
3.5.1. Uwagi ogólne | str468
3.5.2. Sposoby złożenia wniosku | str469
3.5.3. Wymagane dokumenty | str469
3.5.4. Postępowanie | str470
3.6. Orzeczenie wynikające ze środka tymczasowego i środka potwierdzającego | str472
3.7. Postępowanie egzekucyjne | str473
3.8. Wykonalność ugód alimentacyjnych | str474
3.9. Stosunek do innych aktów prawnych | str474
4. Uznawanie i wykonywanie na podstawie konwencji lugańskiej z 2007 r. | str476
4.1. Zakres zastosowania | str476
4.1.1. Zakres przedmiotowy | str476
4.1.2. Zakres geograficzny | str476
4.1.3. Zakres temporalny | str476
4.1.4. Zakres sytuacyjny | str477
4.2. Uznanie | str477
4.3. Wykonalność | str478
4.3.1. Uwagi ogólne | str478
4.3.2. Wymagane dokumenty | str479
4.3.3. Postępowanie | str479
4.3.4. Środki tymczasowe | str481
4.4. Wykonalność dokumentów urzędowych i ugód zawartych przed sądem | str481
4.5. Stosunek konwencji lugańskiej z 2007 r. do innych aktów normatywnych | str482
5. Uznawanie i wykonywanie na podstawie konwencji haskiej z 1973 r. | str484
5.1. Zakres zastosowania | str484
5.1.1. Zakres geograficzny i stosunek do innych konwencji | str484
5.1.2. Zakres przedmiotowy | str485
5.1.3. Zakres temporalny | str486
5.2. Uznanie i wykonanie | str486
5.2.1. Uwagi ogólne | str486
5.2.2. Jurysdykcja pośrednia | str487
5.2.3. Podstawy odmowy uznania lub wykonania | str487
5.2.4. Postępowanie | str488
5.2.5. Wymagane dokumenty | str489
5.2.6. Wykonalność ugód | str490
5.2.7. Współpraca między umawiającymi się państwami | str490
6. Konwencje dwustronne – wzmianka | str490
7. Regulacja w Kodeksie postępowania cywilnego – wzmianka | str492
7.1. Zakres zastosowania | str492
7.2. Uznanie | str492
7.3. Wykonalność | str493
7.4. Wymagane dokumenty | str494
7.5. Wykonalność ugód sądowych | str495
7.6. Wykonalność rozstrzygnięć innych organów | str495
1. Wprowadzenie | str496
Egzekucja alimentów od dłużników zamieszkałych za granicą w praktyce sądowej (Adrian Brzegowy) | str496
2. Katalog źródeł prawa normujących kognicję sądów | str500
2.1. Konwencja nowojorska z 1956 r. | str501
2.2. Rozporządzenie nr 4/2009 | str510
2.3. Konwencja haska z 2007 r. | str513
2.4. Konwencje dwustronne | str517
3. Rozwiązania krajowe | str519
4. Właściwość sądów a prawo do świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego | str522
5. Praktyka sądów okręgowych | str525
6. Zakreślenie kompetencji a standard ochrony wierzycieli | str529
7. Uwagi końcowe | str530
1. Zróżnicowane zakresy zastosowania i modele konwencji dwustronnych | str537
Bilateralne umowy międzynarodowe o obrocie cywilnoprawnym z zagranicą (Piotr Mostowik) | str537
1.1. Brak zastosowania w sprawach rodzicielskich i opiekuńczych | str538
1.2. Unormowanie wyłącznie uznawania i wykonywania zagranicznych orzeczeń | str538
1.2.1. Kontrola podstaw jurysdykcji przyjętych przez sąd obcy oraz zakresu właściwości własnego prawa | str539
1.2.2. Kontrola podstaw jurysdykcji przyjętych przez sąd obcy przy braku badania właściwości zastosowanego prawa | str540
1.2.2.1. Uwielostronnienie krajowych reguł jurysdykcyjnych | str540
1.2.2.2. Jurysdykcja pośrednia jako warunek uznania i wykonania | str541
1.2.3. Częściowa kontrola jurysdykcji sądu zagranicznego przy braku badania właściwości zastosowanego prawa | str541
1.3. Całościowe unormowanie jurysdykcji, właściwości prawa oraz skuteczności orzeczeń | str542
2. Zakres zastosowania norm konwencyjnych | str542
2.1. Zakres sytuacyjny | str542
2.2. Zakres przedmiotowy | str545
2.3. Relacje z innymi aktami normatywnymi | str545
2.3.1. Kwestia priorytetu umowy dwustronnej | str546
2.3.2. Przykłady ograniczenia zakresu zastosowania | str547
3. Szczegółowe normy jurysdykcyjne i kolizyjne | str549
3.1. Konwencja z Węgrami z 1959 r. po zmianie z 1980 r. | str549
3.2. Konwencja z Jugosławią z 1960 r. (Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Kosowo, Macedonia, Serbia, Słowenia) | str550
3.3. Konwencja z Bułgarią z 1961 r. po zmianie z 1980 r. | str551
3.4. Konwencja z Austrią z 1963 r. | str551
3.5. Konwencja z Francją z 1967 r. | str553
3.6. Konwencja z Mongolią z 1971 r. po zmianie z 1988 r. | str554
3.7. Konwencja z Kubą z 1982 r. | str555
3.8. Konwencja z Koreą Północną z 1986 r. | str555
3.9. Konwencja z Czechosłowacją z 1987 r. (Czechy, Słowacja) | str556
3.10. Konwencja z Wietnamem z 1993 r. | str557
3.11. Konwencja z Ukrainą z 1993 r. | str557
3.12. Konwencja z Litwą z 1993 r. | str558
3.13. Konwencja z Białorusią z 1994 r. | str559
3.14. Konwencja z Łotwą z 1994 r. | str559
3.15. Konwencja z Rosją z 1996 r. | str559
2.16. Konwencja z Estonią z 1998 r. | str560
3.17. Konwencja z Rumunią z 1999 r. | str561
4. Uwagi końcowe | str562
1. Uwagi wprowadzające | str564
Postępowanie sądowe i mediacja w międzynarodowych sprawach rodzicielskich (Joanna Zajączkowska-Burtowy, Michał Burtowy) | str564
2. Wszczęcie postępowania | str567
3. Tok postępowania | str571
4. Zasada dobra dziecka | str576
5. Ustawa o wykonywaniu czynności organu centralnego w projekcie nowelizacji z 2022 r. | str578
6. Zasada szybkości postępowania | str579
7. Mediacja w sprawach rodzicielskich | str586
7.1. Źródła prawa | str586
7.2. Rozwiązania dyrektywy 2008/52/WE i bieżące projekty | str591
7.3. Dorobek organizacji międzynarodowych | str593
7.4. Nowe rozwiązania rozporządzenia 2019/1111 | str595
8. Cechy postępowania mediacyjnego w poszczególnych sprawach | str599
9. Uwagi końcowe | str606
1. Wprowadzenie | str607
Karnoprawne zagadnienia międzynarodowych spraw rodzicielskich (Michał Derek) | str607
2. Jurysdykcja legislacyjna państwa | str610
3. Jurysdykcja karna państwa | str613
4. Uwagi końcowe | str617
1. System ochrony praw człowieka Rady Europy | str619
Dorobek Rady Europy i orzecznictwo ETPC w zakresie spraw rodzicielskich (Agnieszka Wedeł-Domaradzka) | str619
2. Pochodzenie dziecka oraz ustalenie relacji rodzicielskich (w tym adopcji międzynarodowej i macierzyństwa zastępczego) | str623
2.1. Postanowienia Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności | str623
2.2. Inne dokumenty organów RE | str627
3. Pochodzenie dziecka i ustalenie relacji prawnych między rodzicami i dzieckiem w orzecznictwie ETPC | str633
4. Prawo rodziców do wychowania dziecka oraz prawo do kontaktu między rodzicami a dziećmi | str638
4.1. Rozwiązanie konwencyjne | str638
4.2. Inne dokumenty Rady Europy | str639
5. Prawo do kontaktu między rodzicami a dziećmi oraz prawo rodziców do wychowania dziecka w orzecznictwie ETPC | str644
6. Uwagi końcowe | str650
1. Wprowadzenie | str652
Dorobek Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie stosunków między rodzicami a dzieckiem (Anna Natalia Schulz) | str652
1.1. Początki – Liga Narodów | str653
1.2. Organizacja Narodów Zjednoczonych – rozwój i podstawy ochrony | str654
1.2.1. Deklaracje | str654
1.2.2. Traktaty dotyczące poszczególnych kwestii rodzinnoprawnych | str655
2. Prawa człowieka w traktatach | str655
2.1. Bill of Rights | str655
2.2. Umowy międzynarodowe zawarte pod auspicjami ONZ | str657
2.3. Konwencja o prawach dziecka z 1989 r. | str657
2.3.1. Dziecko | str658
2.3.2. Zasady | str658
2.4. Komitety | str660
3. Stosunki wewnątrzrodzinne w świetle prawa ONZ | str662
3.1. Pochodzenie dziecka | str662
3.2. Stosunki pomiędzy rodzicami a dziećmi | str665
3.3. Reprezentacja dziecka | str667
3.4. Deportacja | str669
3.5. Kontakty i dyskryminacja | str669
3.6. Piecza zastępcza | str670
3.7. Nauka i wychowanie | str671
3.8. Przysposobienie | str672
3.9. Alimentacja dziecka | str675
3.9.1. Konwencja nowojorska o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą z 1956 r. | str675
3.9.2. Kwestia rozwoju prawa człowieka w odniesieniu do spraw rodzicielskich i opiekuńczych | str676
4. Uwagi końcowe | str678
1. Prawo UE jako źródło norm oddziałujących na stosunki życia rodzinnego na początku XXI w. | str680
Poprawa życia rodzinnego w koncepcjach i strategiach działań Unii Europejskiej (Marcin Sokołowski) | str680
2. Prawa i strategie gwarancyjne UE w zakresie życia społecznego, gospodarczego i rodzinnego | str683
3. Miejsce spraw rodziny w prawie UE i stan harmonizacji w zakresie prawa rodzinnego na początku trzeciej dekady XXI w. | str685
4. Nowe wyzwania i strategie dotyczące życia rodzinnego | str687
5. Kwestia dopuszczalności macierzyństwa zastępczego (surogacji) a ochrona praw kobiet w latach 2016–2019 | str689
6. Macierzyństwo zastępcze (surogacja) w bieżących pracach | str690
7. Zaangażowanie społeczne młodej generacji Europejczyków. Nowa strategia UE na rzecz młodzieży 2019–2027 | str691
8. Uwagi końcowe | str694
Bibliografia | str697
O Autorach | str729

CzęśćI.Zagadnieniaogólne

PierwszedekadyXXIwlprzyniosływniektórychsystemachprawnychnowelizacje,

którezperspektywyinnychsystemówmogąbyćocenianejakodyskusyjne,anawet

szokujące81lTytułemprzykładumożnawskazaćzerwaniewniektórychrozwiązaniach

ﬁliacyjnychpowiązaniamiędzywzorcamibiologicznymi82iprawemrodzinnymlZa-

strzeżeniabudzićmożeteżpochopneprzymusoweodbieranie(ograniczanielubpo-

zbawianiewładzyrodzicielskiej)przezaparatpaństwowydziecirodzicom,naturalnym

wychowawcom,orazswoistaredystrybucjadzieciwdrodzewyznaczanianowych

podmiotówsprawującychnadnimipieczę83lArtykuł18KonstytucjiRPstanowi,że

rodzina,macierzyństwoirodzicielstwoznajdująsiępodochronąiopiekąRzeczypo-

spolitejPolskiej84lWświetleuchwałyNSAwsprawieIIOPS1/1985niepodlegakrajo-

wejrejestracji(transkrypcji)zagranicznyakturodzeniadziecka,wktórymjakorodzice

wpisanesąosobytejsamejpłci,cojestkonsekwencjątego,żenapochodzeniedziecka

wpolskimporządkuprawnymrozumiesięjakosumęmacierzyństwaiojcostwa86l

Rodzinętrzebawidziećjakozwiązeknaturalnyipierwotnywstosunkudopaństwa

iprawa87lZgodniezartl47KonstytucjiRPkażdymaprawodoochronyprawnejży-

ciaprywatnegoirodzinnegolPowinnaonaobejmowaćzjednejstronyniepozbawia-

niedzieckaopiekirodzicielskiejmatkiiojca,azdrugiej-niepozbawianierodziców

pieczynaddzieckiem88lZauważasię,żeoderwanieprawnegorozumieniarodziciel-

81TakokreśliłJlIgnatowiczodejścieodzasadyadoptionaturamimitaturnaskutekwprowadzenia

wkilkupaństwachprzysposobieniadzieckaprzezosobytejsamejpłci;zoblMlNazar,Praworodzinne

wdorobkunaukowymiorzeczniczymProfesoraJerzegoIgnatowicza,nAnnalesUniversitatisMariaeCurie-

-Skłodowska”

,vollLX,1,SectioG,Lublin2013,sl114lPodobnietrzebaocenićprzyjęciewnichﬁkcji

prawnej,żedzieckopozyskanewdrodzekontraktutzwlmacierzyństwazastępczegoprawniepochodziod

takichosób;zoblP

lMostowik,OlBobrzyńska,Oglobalnychproblemachnaskutekwprowadzenialokal-

nychfkcjiprawnychpowiązanychztzw.macierzyństwemzastępczym(surrogatemotherhood)[w:]Prawa

człowiekawobecwyzwańwspółczesnegoświata,redlAlCzubik,DlDziwisz,ElSzczepankiewicz-Rudzka,

Kraków2019,sl189l

82ZoblSlFitzgibbon,meBiologicalBasisfortheRecognitionoftheFamily,IJJF2012,tl3,sl1-4l

83ZoblwięcejP

lMostowik,Władza...

84MlAndrzejewski,Prawnaochronarodziny,Warszawa1999,sl66,zauważa,żepomocpaństwa

powinnabyćopartanazasadziesubsydiarności,czyliwsposóbpolegającynawspieraniunaturalnych

zadańifunkcjirodziny,przyograniczeniuingerowaniawspólnotwyższych(takichjakpaństwo),poza

sytuacjamiuzasadnionymikoniecznościąpomocyl

85UchwałaNSA(7)z2l12l2019rl,OPS1/19,LEXnr2746435l

86WięcejzoblP

lMostowik,Ożądaniachwpisuwpolskimrejestrzestanucywilnegozagranicznejfkcji

prawnejpochodzeniadzieckaod„rodzicówjednopłciowych”,nForumPrawnicze”2019/6,sl3;P

lMostowik,

Załatwieniekrajowejsprawydzieckapodzagranicznąpiecząprawnąosóbtejsamejpłci-uchwała7sę-

dziówNSAz2.12.2019r.natleorzecznictwaETPCiTSUEw2021r.[w:]Iusetratio.Księgajubileuszowa

ProfesorElżbietySkowrońskiej-Bocian,Warszawa2022,sl538l

87ClMik,Ochronarodzinyweuropejskimprawiewspólnotowym[w:]Prawarodziny-prawa

wrodziniewświetlestandardówmiędzynarodowych.Materiałykrajowejkonferencjinaukowej.Toruń,

22-23X1998r.,redlTlJasudowicz,Toruń1999,sl136,celniezauważa,żeprawointeresujesięrodziną,

alejejnietworzy,ajedynieuznajejejistnienieiznaczeniel

88TlSmyczyński,Prawo...,sl158,podkreśla,żepaństwomaobowiązekchronićautonomięrodziny

przedniepożądanąingerencjąswoichorganówlubosóbtrzecichl

PiotrMostowik

Brak wyników

Międzynarodowe prawo rodzinne. Filiacja. Piecza nad dzieckiem. Alimentacja

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra