Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozwójrosyjskiejliteraturypopularnejwramachdoktrynysocrealistycznej
25
AnnaŁuczyńskawyodrębniazkoleitrzykategoriebohaterów:postępowych
(protagonistów),konserwatywnych(przeciwników)orazniezaangażowanych
świadków
29
.Odpodejściadopracyuzależnionajestichocenawartościująca.
Pozytywnymisąci,którzyaktywniewypełniająiprzekraczająustalonenormy.
Negatywniepostrzegasiętych,którzyspowalniająlubutrudniająosiągnięcie
celukolektywnego,aodniego,jaksądzono,zależećmiałodobropowszechne
orazszczęścieindywidualne.
Począwszyoddrugiejpołowylat30.XXwiekujednymznajbardziejnośnych
schematówwpowieścisocrealistycznejstajesiękreacjabohateradynamicznego,
przeżywającegoewolucjęświatopoglądową.Dystansujesięonwobecprzekonań
reprezentowanychprzezbohaterówstatycznych,nierozwijającychsię,których
spotykazatokara.Wzorcowyprotagonistaodnajdujebowiemwzakończeniu
utworuprawdziwewartości.Uzasadnienietakiejewolucjijestpolitycznebądź
ideologiczne
30
.Tworzonozatemmodelsocjalistycznegoherosawalczącegozno-
wegorodzajunnieczystąsiłą”
,którąuosabiałyburżuazja,kapitalizm,kułactwo.
Ospecyficznejheroizacjibohaterówsowieckichprzywodzącejnamyślschematy
baśni,mitówilegendpiszeJanPieszczachowicz:
Pisarzesocrealizmurównieżlubiliheroizowaćiidealizowaćswoichnludzizmarmuru”
,
alewinnysposób:jakorycerzyjedyniesłusznejidei,nadktórymijednaktrzebamieć
nadzór,abynieuleglidiabelskimpokusomwrogówklasowych,obcychwywiadów
lubwpływomnelementównieuświadomionych”31.
Ówbinarnypodziałbohaterównawzorcepozytywne,godnenaśladowania,
inegatywne,piętnowane,przejęłatakżeliteraturapopularna,przyczymwła-
dzaspośródjejodmiangatunkowychakceptowaławówczasjedyniepowieści
przygodoweorazfantastyczno-naukowe.Poskutkowałototym,żejeszcze
naprzełomielat70.i80.wciążspotykanebyływypowiedzisowieckichkrytyków
literackich,którzydefiniowalikryminałjakogatunekmieszczącysięwobrębie
literaturyprzygodowej,obokpowieściawanturniczychorazfantastykinauko-
wej
32
.Ideologizacjaówczesnejliteraturyprzygodowej–zdawałobysięograni-
czającarozwójgatunkowy–zdaniemArsienijaZamostjanowa,przyczyniłasię
dopowstanianowegotypukryminału–kryminałuzideologizowanegoitonie
tylkowZwiązkuSowieckim:
29
Zob.A.Łuczyńska,Konwencjonalizacjarysopisupostaciwrosyjskiejpowojennejprozie
produkcyjnej,[w:]Postaćwliteraturzerosyjskiej…,s.151-160.
30P
.Fast,Realizmsocjalistyczny…,s.354.
31J.Pieszczachowicz,Koniecwieku.Szkiceoliteraturze,Warszawa1994,s.81.
32
Przykłademsłużątutajtakieartykuły,jak:А.Вулис,Поэтикадетектива,nHовый
мир”1978,№1,s.244-258;Л.Мошенская,Мирприключенийилитература,nВопросы
литературы”1982,№9,s.170-202,[za:]В.Кардин,Секретуспеха,nВопросылитературы”
1986,№4,s.109-110.
