Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Rozdziałi.Rosyjskapowieśćsensacyjno-kryminalna…
Ideologizacjakryminałuświatowegozaczęłasiępewniewłaśniezsowieckiejlite-
raturyprzygodowej.Trudnosobieterazwyobrazićamerykańskąfabułęsensacyjną,
pozbawionąideihumanitarnego,cywilizowanegoipolityczniepoprawnegospołe-
czeństwa.SherlockHolmes,pozostającwiernympoddanymjejkrólewskiejmości
Wiktorii,mimowszystkobyłpozapolityką,pozabataliamiideologicznymi.Tego
niemożnajużpowiedziećoJamesieBondzie,oRambo,atymbardziej–oamery-
kańskichbohaterachlat90.idwutysięcznych33.
Nowewarunkihistoryczne,ukształtowanewwynikuwojnydomowej,komu-
nizmuwojennegoiNowejEkonomicznejPolityki,wyzwalałykoniecznośćciągłych
zmianmiejsca,cozkoleiwarunkowałoelastycznośćiaktywnośćorazzdolność
adaptacji.JurijTynianowzauważa,żetakarzeczywistośćzrodziłapotrzebęnowego
typubohatera,dlategoprzygodowaiawanturniczafabułastałasiędogodnąkan-
wądlakonstrukcjinowejpowieści
34
.Ponadtowlatach30.wielkąpopularnością
wZwiązkuSowieckimcieszyłysięksiążkiAleksandraDumasa,MarkaTwainaczy
JackaLondona.Najejfalizaczęłypowstawaćutworyrodzime,zmodyfikowane
jedynieprzezobecnośćelementówpropagandowych.Powieściprzygodowe
eksponowałyzatemosiągnięcianaukowcówipodróżnikówsowieckich.
JednymzpoczytniejszychreprezentantównurtuprzygodowegobyłGieorgij
Adamow.JegopowieśćZwycięzcygłębin(Победителинедр,1937)
35
nawiązywała
dotradycjipisarstwaJuliuszaVerne‘azasprawąwartkiejakcji,którąAdamow
wzbogaciłlicznymiopisaminowościtechnicznychorazdetaligeologicznych.
Zyskałaonawielkąpopularność,zwłaszczapośródmłodzieży.Podobnysukces
odniosłajegokolejnaksiążkaTajemnicadwóchoceanów(Тайнадвухокеанов,
1939),wydanawseriiBibliotekaprzygód(Библиотекаприключений).Jejbo-
haterowiewyruszająłodziąpodwodną,byeksplorowaćOceanAtlantycki,doko-
nująodkryćnaukowych,przeżywająprzygody.PowieśćwznawianowZwiązku
Sowieckimsiedemnastokrotnie,ajejnakładzpoczątkowychdwudziestutysięcy
osiągnąłwlatach80.pięćsettysięcyegzemplarzy.
ObiepowieściukazałysięwwydawnictwieksiążekdladzieciDietizdat
(Детиздат),cobyłostosowanąwZwiązkuSowieckimpraktykąwprzypadku
gatunkówpopularnych,którewówczasmogłyswobodniefunkcjonowaćwszer-
szymobieguczytelniczym.ZjawiskotoodnotowujeMariaCzerniak:nwwarunkach
totalnegosocrealizmu,takiegatunkiliteraturymasowej,jakkryminał,fantasty-
33А.Замостьянов,ЗолотыеднимайораПронина,[on-line:]http://anguium.narod.ru/
major-Pronin-6.html–20I2007.
34Zob.Ю.Тынянов,Поэтика,историялитературыкино,Москва1977,s.43,[cyt.za:]
М.А.Черняк,ФеноменмассовойлитературыХХвека.Монография,Санкт-Петербург
2005,s.87.
35OkolejnychwydaniachutworówGieorgijaAdamowamożnaprzeczytaćnastronieinfor-
mującejowydaniachksiążekdladzieci,począwszyod1936r.,wseriiZłotaramka(Золотая
рамка),wydawnictwaДетгиз.Zob.АдамовГригорийБорисович,[on-line:]http://collectore.
narod.ru/books/ramka/41-tayna.htm–20I2007.
