Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozwójrosyjskiejlit
27
ka,fantasy,melodramatibeletrystykahistorycznazostały[ł]przesuniętedo
literaturydziecięcej[ł]”36.
Ponieważsocrealizmnietolerowałgatunkównieopierającychsięnara-
cjonalnejkoncepcjirzeczywistości,wZwiązkuSowieckimzahamowanyzostał
rozwójtakichgatunków,jakfantastykagrozyczyrozrywkowasciencefiction37.
NatomiastpodwpływeminspiracjipowieściamiJuliuszaVerne‘aorazHerberta
George‘aWellsarozwinęłysiędwarodzajeutopii:socjologiczna(społecz-
na)–traktującaoprzyszłościspołeczeństw–oraztechnologiczna–gloryfi-
kującamożliwościosiągnięćnaukiitechniki.Wpraktycekierunkitekrzyżowały
sięwobrębieposzczególnychutworów.
Jużw1908rokuukazałosiępierwszewydaniewielokrotniewznawianej
utopiispołecznejCzerwonagwiazda(Краснаязвезда)AleksandraBogdanowa,
przywódcyProletkultu,uważanegozaprekursorasowieckiejliteraturyscience
fiction.Wpowieścitejautorstworzyłwizjęspołeczeństwakomunistycznegona
Marsie.Tegotypuprzedstawienianowejcywilizacjiideałówkomunistycznychna
skalękosmicznąbyłycharakterystycznedlanzarażonych”ideąrewolucjiśrodowisk
inteligenckichlat20.ZperspektywylatKirBułyczowpowie:nbudowaliśmykomu-
nizmiuczyliśmytegocałąGalaktykę”38.Wkonsekwencji,wrazzutwierdzeniem
sięrealizmusocjalistycznego,funkcjęutopiisocjologicznejprzejęłaliteratura
oficjalna,którazobligowanazostaładoukazywaniacechspołeczeństwawzorco-
wego,mającegopowstaćwniedalekiejprzyszłościwZwiązkuSowieckim.Tym
samym,copodkreślaWojciechKajtoch,utopiawpostaciklasycznej–skoncen-
trowananakreacjiwizerunkówprzyszłegoświatasprawiedliwościspołecznej–
wokresieodlat20.ażdopołowylat50.reprezentowanajestsporadycznie
39
.
36
[Cyt.za:]А.Шумилов,Сменапарадигм.Русскаялитература1990-егг.–началоXXIв.,
nЖурналСанкт-петербургскийуниверситет”2005,№14/15,[on-line:]http://journal.
spbu.ru/2005/14/19.shtml–20I2007.
37HistoriarozwojugatunkufantastykinaukowejwRosjimadługątradycję.Zapierwszego
rosyjskiegofantastęliteraturoznawcyuznaliWładimiraOdojewskiego–wszechstronnego
działaczazpierwszejpołowyXIXw.,przyjacielaAleksandraPuszkinaorazWissarionaBieliń-
skiego.Jestonautoremniedokończonejpowieści4338,opublikowanejw1840r.walmanachu
Utrienniajazaria(Утренняязаря),naktórąjednakżeniezwróconowówczasszczególnej
uwagi.Utwórmiałformęlistówstudenta,którypodróżujezPekinudoRosjitunelamipod
HimalajamiorazdnemMorzaKaspijskiego,następnieprzesiadasiędoelektrycznegoaerostatu,
iprzybywananimdoPetersburga.OpisPetersburgazachowujewszelkiecechytegogatunku
–budynkiposiadająplatformydlalądowaniaaparatówlatających,mieszkańcyporozumiewają
sięnaodległośćprzypomocytelegrafówmagnetycznych,otrzymująlistyzKsiężyca,naktóry
ciąglewyruszająekspedycje.Zob.szkiconarodzinachrosyjskiejfantastyki,Р
.Hудельман,
Фантастика,рожденнаяреволюцией,nflантастика”1966,вып.3,s.330-369.
38K.Bułyczow,Jakzostaćpisarzemfantastą,tłum.E.Skórska,Warszawa2003,s.302.
39
WojciechKajtochanalizujemiejsceirozwójfantastykiwsocjalistycznymsposobiemyślenia
oliteraturze,zob.W.Kajtoch,BraciaStrugaccy(zarystwórczości),Kraków1993,s.20-21,
25-26.
