Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Rozdziałi.Rosyjskapowieśćsensacyjno-kryminalna…
Dopieropopublikacjiwroku1957pierwszejutopiikomunistycznejMgła-
wicaAndromedy(ТуманностьАндромеды)IwanaJefriemowaorazpoprzyjęciu
w1961rokunaXXIIZjeździeIIIProgramuKPZRtakzwanegonPlanubudowy
komunizmu”doszłodonobilitacjigatunkuzchwilą,gdypojawiłsiępostulat
traktowaniafantastykinaukowejjakoliteraturynwielkiegomarzenia”
.Jejgłów-
nymcelemmiałabyćkreacjawizjiprzyszłościzukazaniemspołecznychskutków
poszczególnychosiągnięć40.
Utopiatechnologiczna–skoncentrowanawokółzagadnieńnaukowych,
technicznychlubprodukcyjnych–zyskałapoczątkowowiększepoparciedecy-
dentówzewzględunaobowiązującypostulatopisuwspółczesności,zbliżenia
zrzeczywistościąoraznadrzędnyprymatestetykirealizmu.Wlatach40.,co
referujeWojciechKajtoch,ostateczniesformułowanotakzwanąnteorięgrani-
cy”,bliskiegocelu,precyzującązadanialiteraturyfantastycznej
41
.Owateoria
postulowała,byopisywanewutworzeprzedmiotyfantastyczneodpowiadały
ówczesnemustanowiwiedzy.Autor,jeśliopisujewynalazkiiprojektynaukowe,
winienwybieraćte,którychwprowadzeniewżyciespodziewanejestwprzeciągu
najbliższychpiętnastulat.
Powieścifantastyczno-naukowewZwiązkuSowieckim
42
pierwszejpołowy
XXwieku,podobniejakinnegatunkipopularne,miałytakżesłużyćjakonarzę-
dziemanipulacjiodbiorcąmasowym,zwłaszczamłodzieżą,opiewającsukcesy
naukisowieckiejitraktującnajnowszewynalazkijakoprzedmiotrywalizacji
zimperialistycznymZachodem.Pionierskimutworemsowieckiejfantasty-
40JednaznajsłynniejszychantyutopiiEugeniuszaZamiatina,My,powstałajużw1920r.,ale
oczywiścieniemogławówczasukazaćsięwZSRS,jejrękopiszostałprzekazanyzagranicę,
gdziew1924r.książkazostaławydana.OsposobierecepcjijejtreściwZSRS,począwszyod
lat20.XXw.zob.A.Gildner,ProzaJewgienijaZamiatina,Kraków1993,s.87-124.Natemat
pionierstwaantyutopiiZamiatinaorazjejnaktualności”dlawspółczesnychautorowiwydarzeń
ikonfliktówzob.takżeK.Duda,AntyutopiawliteraturzerosyjskiejXXwieku,Kraków1995,
s.38-71.NatomiastpierwszaoficjalniewydanawZSRSantyutopiazostałaopublikowana
w1965r.ibyłatopowieśćB.iA.StrugackichZachłannerzeczywieku(Хищныевещивека),
wktórejkrytykowanyjestkonsumpcyjnystosunekdożycia–poprzezukazaniewizjiznu-
dzonegobogategospołeczeństwa,wktórymzabrakłoosóbinteligentnychiwykształconych.
41
Zob.W.Kajtoch,BraciaStrugaccy…,s.22-24.Oteoriigranicy,jakopostulacielimitowania
wyobraźni,którywyraźnieograniczyłliczbęantyutopii,aletakżeiutworówzgatunkuscience
fictionzob.takżeK.Duda,Antyutopiawliteraturze…,s.32.
42
Wartopotraktowaćjakozindywidualizowanykomentarzdotamtychdziesięcioleciksiążkę
krytykaliterackiegoRomanaArbitmana(piszącegotakżepowieścipopularnepodpseudoni-
memLewGurskij),wydanąpodpseudonimemRustamSwiatosławowiczKac,zatytułowaną
Historiafantastykisowieckiej(Историясоветскойфантастики,1986,испр.1993,испр.
идоп.2004).Literatzpomocąironiiorazpraktykpostmodernistycznychtworzygatunek
literaturoznawstwaalternatywnego.WksiążcekoncentrujesięnaliteraturzeczasówZwiązku
Sowieckiego,ujętejprzezpryzmatfantastykinaukowej,którąpotraktowałjakowiodącąsferę
kulturysowieckiej.Zob.Арбитман,РоманЭмильевич,[on-line:]www.fantastika3000.ru/
node/1922–10X2012.
