Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Politykamieszkaniowalat1950–1955
ludności,m.in.poprzezmonumentalnieobudowaneplaceiarterieprzeznaczone
dopochodówimanifestacji.PojęcieosiedlazostałozastąpioneokreśleniemDblo-
kubudowlanego”,oznaczającegoobszarograniczonyulicami,naktórychodbywa
sięruchkołowy.Wzoremstawałsiębudyneknatylewysoki,byosiągnąćefekty
oszczędnościowewrozwiązaniachbudowlanych,inatyleniski,abynietrzeba
byłowprowadzaćinstalacjiniezbędnychwbudynkachwysokich.Standardem
stałsięwielorodzinnyblokcztero-lubpięciokondygnacyjnybezwind.Budowa
maksymalnejliczbymieszkańwramachśrodkównatoprzeznaczonychmiałasię
odbywaćprzyzachowaniukilkupodstawowychzasad:
–każdarodzinawsamodzielnymmieszkaniu;
–kuchnianiejestpomieszczeniemsypialnym;
–wykluczasięspaniewjednympokojuwięcejniżdwóchosób;
–projektowaniemieszkańwsuterenachjestzakazane;
–każdemieszkaniejestwyposażonewewłasneurządzeniasanitarne27.
Innącechącharakterystycznąstalinowskiejpolitykimieszkaniowejbyłabudowa
nowychosiedliprzyfabrycznychnaobrzeżachmiast.Jużwlatach1948–1949po-
wstałypierwszeZOR-owskielokalizacjeperyferyjne.Byłytoosiedla:DębiecwPo-
znaniu(główniedlaZakładówCegielskiego),DDąbrowskiego”wRzeszowie(wsą-
siedztwieWytwórniSprzętuKomunikacyjnego–WSK),RakówwCzęstochowiena
potrzebyhuty,osiedleNaWzgórzuNowotkiwGdyni,DKuszutka-Północ”wKato-
wicach,WSMnaKoleorazMokotowiewWarszawie.Uznano,iżwprzeciwieństwie
dozagruzowanychizniszczonychobszarówśródmiejskichterenyperyferyjnesą
łatwiejszedozabudowy.
PonadtoZORbudowałwieleosiedlizlokalizowanychcoprawdawbezpośred-
nimsąsiedztwiezakładupracy,alewoderwaniuodmiasta.Dotyczyłotoprzede
wszystkimnowotworzonychośrodkówprzemysłowych(ŚwidnikkołoLublina,
NowaHuta,NoweTychy,CzarnaWieś,Sarzyna,Dęba)28.
Telokalizacjebyłymożliwem.in.dziękiprzekonaniuurbanistówoniemal
nieograniczonejswobodziedysponowaniamiejskimiterenami,wynikającym
zprzeświadczeniaonieistnieniumiejskiejrentygruntowej(cookazałosię
wkrótcezałożeniemnieprawdziwym).Wyrazemtakiegomyśleniabyłdekret
z26kwietnia1949r.onabywaniuiprzekazywaniunieruchomościniezbędnych
dorealizacjinarodowychplanówgospodarczych(DzUnr4,poz.31).Dotychcza-
sowytrybpozyskiwaniaterenównatecelebyłprzewlekły,dekretmiałnacelu
uproszczenietejprocedury.Znowelizowanyw1951r.,uprościłpostępowanie
wywłaszczeniowe,wpraktyceograniczającjeniemalwyłączniedowypłacania
symbolicznegoodszkodowaniawgotówce29.Odejścieodtendencjidobudowy
peryferyjnej,podhasłemwprowadzeniaklasyrobotniczejdocentrówmiast,
następowałood1953r.Byłtorównieżefektrozbudowyzakładówprodukcyj-
nychwjużistniejącychorganizmachmiejskichorazposzukiwaniaoszczędności
wbudownictwiemieszkaniowym30.
27A.Wallis,Społeczneaspektyzespołówmieszkaniowych,[w:]Studianadosiedlami,
Warszawa1978,s.18–21.
28AAN,CentralnyZarządBudowyMiastiOsiedliDZOR”,1/11,s.37–44,Materiałyspra-
wozdawczo-analitycznezdziałalnościCentralnegoZarząduBudowyMiastiOsiedliDZOR”za
lata1950–1955,Warszawa,listopad1956.
29J.Cegielski,Przełomł,op.cit.,s.86–89.
30Ibidem,s.92.
37
