Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rysunkówimalowideł(Burdukiewicz2014).Mia-
łobytobyćtakżepojawieniesięmateriałuspecy-
ficznego,azatakiuważanesąmuszlei„ochra”
(Bar-Yosef-Mayeretal.2009)3.Obecnośćtejostat-
niej,szczególniewformiecelowoprzetworzo-
nej,mawskazywaćnazaistnieniesymbolikikolo-
ru(Henshilwoodetal.2009,tamdalszaliteratura;
Petru2006),namożliwośćpojawieniasięjęzyka
(np.Henshilwoodetal.2009)igeneralnienaprze-
jawyzachowańzwiązanychzobszarem„kultu-
ry”,zatemłączącychprzodkówinas(Dayetetal.
2014).Udokumentowanieodległegoźródłasurow-
caicelowegojegodoboruzewzględunaokreślone
cechywskazywałobynacałkowicieświadomepo-
zyskiwanie„ochry”oraznaistnieniesieciwymia-
nypomiędzygrupamiludzkimiistniejącychtakże
dziękidoskonaleniujęzyka(Marwick2003).Ana-
lizaużytkowaniabarwnychpigmentówjestprzy-
czynkiemdodyskusjinatematpodobieństw/różnic
wżyciuduchowymNeandertalczykaiHomosa-
pienssapiens.Podobieństwowydajesięudowod-
nione(napodstawiezbliżonychśladówobróbki
grudek„ochry”),przynajmniejdlagórnegopale-
olitu(Dayetetal.2014).„Ochra”,obokpełnienia
funkcjisymbolicznej,byłaszerokowykorzystywa-
nawżyciucodziennym,oczymniżej.
Sposóbwystępowania„ochr”
wkontekściearcheologicznym
Przypisywanie
symbolicznego
znaczenia
„ochrze”jestkuszącezewzględunabogatąsym-
bolikęczerwieniimadługietradycje(Wresch-
ner1980).Jednak,szczególniewodniesieniudo
najstarszychznalezisk,fakt,żeznajdujesięjąwe
wszystkichregionachobecnościH.sapiensiform
wcześniejszychświadczytylkootym,żeprzodek
(niewiadomo,wjakisposóbmyślący)doceniał
jejwłaściwości.„Ochra”jestrozpowszechniona
wprzyrodzieiłatwodostępna.Czerwonesurow-
ceżelazistestosowanebyływspołecznościachpa-
leolitycznychdlawieluróżnych(nieznanychnam)
celówsakralnychiutylitarnych.Wnielicznych
przypadkach(np.malowidłajaskiniowe,pochów-
ki)zastosowanietychsurowcówjestjednoznacz-
ne.Wpozostałychmożliwajestjedynieinterpreta-
cja:napodstawiesposobudepozycjisurowca(np.
3Wartozauważyć,żezaobserwowanofaktużywania
przerobionegomateriałuroślinnego(niejestto,coprawda,
„ochra”)dlazaleczaniaranprzezmałpykapucynki(Trojan
2013,88).Ważnebyłobyzatemudowodnienie,iżsproszkowa-
na„ochra”byłaużytadorealizacjicelówsymbolicznych.Pro-
blememjestprawdopodobieństwonakładaniasięfunkcjiutyli-
tarnychisymbolicznych„ochr”.
czerwoneproszkiwgrobieżeńskimDV3nastano-
wiskuDolniVěstoniceI,por.rozdział16),rodza-
jutegosurowca(np.zupełnienienadającegosiędo
wytwarzaniapigmentów;takijestorsztynzestano-
wiskaDzierżysław-35,por.rozdział17),sposobu
opracowania(np.częstyowalnykształtmikroarte-
faktówżelazistychnastanowiskuDolniVěstoniceI,
częsty„tetraedryczny”kształtdrobnychskupień
surowcanastanowiskuDzierżysław-35).Sugestia
sposobuwykorzystaniamożekryćsięwobecności
irodzajumikroartefaktówinnychniżproszkiżelazi-
ste(przepalonelubsurowekości,łuskikrzemienia,
przepaloneszczątkiroślinne,grudkiżywicy,specy-
ficznepyłki,fitolity).Wartobraćpoduwagęmoż-
liwośćzachowaniasięskrobi(Pipernoetal.2004)
lubwłókienroślinnych,np.lnu(Kvavadzeetal.
2009)(por.rozdział5).Szerokiprzeglądsposobów
zastosowaniaiwystępowania„ochr”wkontekstach
archeologicznychróżnegoczasuznajdujesięwpra-
cyWoźnego(2005)iwlicznychartykułachdoty-
czącychbadańczerwonychsurowcówżelazistych.
Zanalizykontekstupaleolitycznegowiadomo,
żeczerwoneskałyhematytonośnestosowanebyły
wmalowidłachjaskiniowychinaskalnych,wprzed-
stawieniachfiguralnychiornamentachnapodłożu
płytekkamiennych(np.naepigraweckimstanowi-
skuRiparoDalmeri)(Basettietal.1998)lubotocza-
ków(np.naazylskimstanowiskuMasd’Azil)(Ko-
złowski2004,541),kości(np.jaskiniaMiezyrycz,
Ukraina)(Kozłowski2004,608).Śladyczerwonego
pigmentuznaleziononaskalnychreliefachmagda-
leńskichwCapBlanc,wDordonii(Roussot1994),
malowanonią(lubzanurzanowzawiesinie)muszle
(np.zgraweckichwarstwzObłazowej)(Valde-No-
waketal.2003).„Ochrą”,czasemzmieszanązinną
substancją,posypywanoszczątkizmarłych(przy-
kładyzróżnegoczasusąbardzoliczne,jednym
znichjeststanowiskopavlovienuDolniVĕstonice,
grobyXIII,XIViXV)(Kozłowski2004,463),
wypełnianoniądnagrobów(np.wjaskiniOfnet
wBawarii)(Kozłowski2004,681).Zczerwonego
surowcarzeźbionofigurkikobiece[graweckiesta-
nowiskoOstrava-Petřkovice(Svoboda2008),mag-
daleńskiestanowiskoDzierżysław-35(Ginteretal.
2005)]orazinneprzedmioty,np.zawieszki,umiesz-
czanonanichnotacje(Dzierżysław-35)(Ginteret
al.2005).WArcy-sur-Cureformowanozniejkule,
byćmożedlaprzechowywaniaitransportu(Leroi-
Gourhan1964,videBüller1986).
Nalicznychstanowiskach(takżewymienio-
nychwtejpracy)czerwonesurowceżelazisteobecne
sąwpostaciniewątpliwieopracowanychpłytek,
„ołówków”iinnegokształtufragmentów.Ślady
„ochry”pozostałepowcieraniusubstancjiwja-
11
