Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
MichałWarchala
PodejścietrzeciedokwestiinWeberaOrient”jawisięzkoleijakodia-
lektycznepołączeniedwóchpierwszych.Widaćjenaprzykładwtekstach
WolfgangaSchluchterapoświęconychWeberowskiemupojmowaniucywi-
lizacjiniezachodnich,aprzedewszystkimuBryanaTurnera,autorajedynej
jakdotądmonografiipoświęconejwcałościpoglądomWeberanaislam,do
którejbędziemysiętujeszczewielokrotnieodwoływać
6
.Wramachtegopo-
dejściadośćskrupulatnienpunktuje”sięczytofaktograficzne,czywynikają-
cezpewnychzgóryprzyjętychzałożeń,potknięciaWebera,uwzględniając
takżepunktwidzeniazwiązanyzkrytykąeuropocentryzmu.Jednocześnie
jednakuznajesię,żepotknięciate,częstobardzopoważneiprowadzącedo
błędnychwniosków,nieprzekreślająjednakwartościWeberowskiegopodej-
ściadoislamu-czyszerzejdocywilizacjiniezachodnich.Wartośćtabowiem
leżyprzedewszystkimwniezwykleszerokiejperspektywiezarysowanej
przezWeberaiwwielościujmowanychprzezniegoczynnikówrozwojo-
wych,któretylkoanalizowaneinrozumiane”jakopewnacałośćmogądać
odpowiedźnapytanieolosydanegokręgucywilizacyjnego-wporównaniu
zinnymikręgami.BogactwoWeberowskiejncywilizacyjno-analitycznej”
perspektywy,jakokreśliłjąjedenzkomentatorów,umożliwiarefleksjęnad
sensemtakichpojęć,jakuniwersalizm,nowoczesność,indywidualizmczy
tradycjonalizmisensem,jakiegonabierająonewkonkretnejprzestrzeni
społecznej
7
.Zdrugiejstrony,jakpodkreślazwłaszczaSchluchter,niema
sensuanalizowaćporównawczejsocjologiireligiiWeberapozakontekstem
całegoprojektujegonrozumiejącej”naukispołecznej,zjejhistorycznymi,
filozoficznymi,anawetbiograficznymiuwarunkowaniami
8
.Inaczejbowiem
skazujemysięnabrnięciewogólnikoweidośćbanalnewgruncierzeczyar-
gumentyoneuropocentryzmie”Webera,któreniewielewnosządorozumienia
jegomyśli.Nieznaczyto,rzeczjasna-jakpokazujezkoleiTurner-że
nienależykrytycznieprzyglądaćsięobecnymuautoraEtykiprotestanckiej
stereotypowymwyobrażeniomnatematWschodu,stanowiącymtypowe
wyposażenieintelektualnetamtychczasów,jednakskupianiesiętylkona
nichwydajesięrówniestereotypoweiideologiczne,niepozwalającdostrzec
pewnychrzeczywistych,historycznychprawidłowości.
6
Por.np.W.Schluchter,HindrancestoModernity.MaxWeberonIslam,[w:]W.Schluchter
iT.Huff,MaxWeberandIslam,dz.cyt.,s.53inast.;B.Turner,WeberandIslam,dz.cyt.
7B.Nelson,OnOrientandOccidentinMaxWeber,[w:]P.Hamilton(red.),MaxWeber
.
CriticalAssessments1,dz.cyt.,t.3,s.96.
8W.Schluchter,Hindrances...,dz.cyt.
