Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wanychprzezpoetkęmetaforach,odsłaniającichterezjańskieźródła.Tekstytenie
rozwijająjednakteoriimistycznej,niekoncentrująsiętakżenaszczegółachzwiązanych
zmistykąkobiecą.
WbadaniachnadtwórczościąBenisławskiejniesposóbpominąćkontekstukul-
turowego.StanbadańnaddziedzictwemdawnejRzeczypospolitejzostałzanalizowa-
nywkilkuopracowaniachzbiorowychpoświęconychInflantomPolskim,zwłaszcza
wartykułachBogusławaDybasia33,atakżewdwóchmonografiachDorotySambor-
skiej-Kukućodziewiętnastowiecznychliteratach:KazimierzuBujnickimiLudwice
Platerównie.AutorkaniepoświęcamiejscaBenisławskiej,ale–analizująctwórczość
zapomnianychautorów–kreśliprzekonującyspołeczno-kulturowyobrazInflantPol-
skich,wktórychto,cotradycyjnewpolskiejkulturze,łączysięzespecyficznąkultu-
rąpogranicza,związanązewspółwystępowaniemnajednymterenieróżnychwyznań
ijęzyków.
Dotychczasowebadanianieprzyniosłyjednoznacznychwnioskówwodniesieniu
docharakterystykiPieśni.nGraniczność”poezjiBenisławskiej,związanazczasem
(przełomdwóchepok)iprzestrzenią(tranzytywnośćideiiwyznańcechującychKresy)
wprowadziłabadaczywkonfuzję.Możnazcałąpewnościąstwierdzić,żeterenyInflant
PolskichwXVIIIwiekucechowałysiękulturowymsynkretyzmemwynikającymzich
geolokalnejswoistości,atakżezoddaleniaodcentrumRzeczypospolitej,którewpły-
wałozopóźnieniemnazmianywmentalnościprowincji(oilepotraktujemyKresy
wsposóbkolonialny,jakomiejscenegatywne,nnienadążające”zatrendamiwyznacza-
nymiprzezcentrum).Ustaleniedokładnychproporcjipomiędzyelementamibaroko-
wymiioświeceniowymidziełaBenisławskiej(zbrakujednoznacznegoprzyporządko-
waniaPieśnidoktórejśzepokwynikająnakreślonewyżejspornekwestie)byćmoże
wogóleniejestmożliwe.RównieżocenajęzykaPieśnizależyodjednostkowejwrażli-
wości,coudowodniłChachulski,powołującsięnabrakspetryfikowanychregułgra-
matycznychisemantycznychwpołowiewiekuXVIII.Trudnowięcpotępiaćpoetkę,
przykładającdojejpracynormyzapisanepóźniejlubteżwaloryzującdziełoodnosićje
dokryteriówemocjonalności,mającychświadczyć(lubnie)ojegowyjątkowości.
Tymczasemzarównokobiecość,jakimistycyzm,atakżeindywidualnysposób
przetworzeniawątkówterezjańskichiszerzej,nawiązańdokobiecejmistykiniezostał
wogólezbadany.Istotnesązwłaszczafunkcjeopisumistycznegowtekście,jegosym-
bolicznypotencjałimożliweznaczeniedlareligijnościkobiecegopodmiotu.Tegojed-
nakwśróddotychczasowychopracowańzabrakło,coniniejszapracapróbujeuzupeł-
33NatematInflantPolskichzob.KulturapolskanaŁotwie,red.J.Sozański,R.Szklennik,Ryga1994;
B.Dybaś,ProblematykadziejowaPolskichInflant(Łatgalii)wdrugiejpołowieXVIIIstulecia,[w:]Ziemie
północneRzeczypospolitej,red.M.Biskup,Warszawa–Toruń1996,s.124–141;tenże,Inflantyapolsko-
litewskaRzeczpospolitapopokojuoliwskim(1660),[w:]MiędzyZachodemaWschodem.Studiazdziejów
Rzeczypospolitejwepocenowożytnej,red.K.Mikulskiiinni,Toruń2002,s.108–127;tenże,Inflanty–mit
czyhistorycznykonkret?,nBorussia”2004,z.35,s.132–133;D.Samborska-Kukuć,NapółnocodDźwi-
ny.InflantyPolskie.Zarysdziejów,[w:]taż,PolskiInflantczyk.KazimierzBujnicki(1788–1878)–pisarz
iwydawca,Kraków2008.
~17~
