Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nieprzemijającewartości.Stanowizaśjetanadzwyczajnazdolnośćrozwarciacałejduszykobiecejdla
sprawboskości,tawiaranajgłębsza,najgorętsza,żechoćznikądniemaziemskiejpomocy,znajdziesięona
zawszewsferzenadprzyrodzonejprzezwzniesieniemyślidoBoga.Dziękitejzdolnościdźwigałykobiety
bezbuntuswecierpienia,udrękiiciężary,agromyżycioweodbijałysięodopancerzonychnajżarliwszą
wiarąichdusz.Tobyłanaogromnejprzestrzenikobiecychdziejówichdźwignianajwiększaijedyna,
dostępnawszystkimkobietombezróżnicystanów7.
OdpoczątkuwiekuXIXzaczętouwypuklaćcywilizacyjnąrolękobiet,szukając
wczęstoniejasnejhistoriiprzykładówkobiecejaktywności8.Tymtropem,częściowo
ztychsamychpobudek,podążadziśczęśćbadaczykobiecejkulturyiliteraturysta-
ropolskiej,podkreślającrzekomąnprzyjazność”polskichzwyczajów(wkontraściedo
antyfeministycznejkulturyNiemiec),pobłażliwośćwobeckobietiichdziałalności,
atakżewiększątolerancjęichdziałalnościniżnaZachodzie9.
Tapostawabadawcza,którąnazwiemytuafirmatywną,maswojąprzeciwwagę
wpostawiekrytycznej,którejnajbardziejwyrazistąprzedstawicielkąjestJoannaParty-
ka.Autorka„Żonywyćwiczonej”przekonującodekonstruujemitkobiet-pisarekdzia-
łającychwRzeczypospolitejprzedpoczątkiemwiekuXVIII,wśródktórychmożemy
wymienić,wyjąwszytwórczośćzakonnąidewocyjną,jedyniedwiekobietypiszące
naterenienaszegokraju(tylkowjęzykułacińskim):AnnęMemoratę,wywodzącąsię
zespolonizowanejrodzinyczeskiej(1612–1645)orazSophiannęCorbinianę,żonę
chirurgaJanaKazimierza,działającąnadworzeWazów(2.połowawiekuXVII).Obie
autorkitworzyłydośćkunsztownąpoezjęokolicznościowądostosowanądowymagań
dworuiepoki,obietakżewywodziłysięzkręgówinnowierczych:BraciCzeskichoraz
luteran10.Wspomnianabadaczkastoinastanowisku,żehistoriakobiecegopisarstwa
(określenienkobiecy”jesttuużytejedyniewrozumieniugenetycznym,jakoprzymiot-
nikwskazującynakobiecąpłećautora,anie–jaksiępowszechnierozumie–jako
cechasamejliteraturyzwiązanazupłciowieniemtekstu)11wnaszymkrajujestookoło
7Ł.Charewiczowa,dz.cyt.,s.16.
8JakwykazałaJ.Partyka,odbywasiętobezzwracaniauwaginapoświadczonedowodyhistoryczne.Badaczka
nazwaładziałalnośćsiedemnastowiecznychkobietpiszącychnzabawą-piórem”,anieświadomympisaniem
(wymieniłatuMargaretęRuarównę,HelenęStadnicką,ZofięOleśnicką).Częśćznich(m.in.Katarzynę
Potocką,żonęWacławaPotockiego)nazwałapisarkamilegendarnymi.Zob.J.Partyka,dz.cyt.,s.5.
9Zob.np.Z.Kuchowicz,Żywotyniepospolitychkobietpolskiegobaroku,Łódź1989,s.8iM.Bogucka,
BiałogłowawdawnejPolsce.KobietawspołeczeństwiepolskimXVI–XVIIwiekunatleporównawczym,War-
szawa1998,s.7.
10OSophiannieCorbinianiepiszewspółczesnyjejjezuitaJanKwiatkiewiczwswymtraktacienaukowym
Eloquentiareconditior(Poznań1689,s.507).AutorniestetyniewspominaoinnychnuczonychPolkach”.
11JakpiszeGrażynaBorkowska:Wszędzietam,gdzieakcentujesiępłciowośćpodmiotumówiącego,
wszędzietam,gdzieujawniasięzwiązekmiędzyciałematekstem—mamydoczynieniazprzypadkiem
literatury/poezjikobiecej”(G.Borkowska,Metaforadrożdży.Cotojestliteratura/poezjakobieca?,nTeksty
Drugie”1995,nr3–4,s.44).Możnadodać,żewkrytyceliterackiejistniejetakżeokreślenienliteratu-
rakobiet”.Odnosisięonodogatunkówitekstówzwyczajowoczytanychprzezkobiety(naprzykład
współczesnychromansów).Oczywiścietrudnomówićotychkategoriachwodniesieniudoliteratury
staropolskiej,wktórejpłodyliterackiekobietbyłyzazwyczajpisanenawzórpowszechny,wyznaczony
przezdawnepoetykiizwyczajliteracki.
~25~
