Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wskazujeparalelaMareny-Moreny,kukłytopionejnaprzedwiośniu,
orazDuduli-Dodoli,bóstwatowarzyszącegozapewnePerunowi.
KontynuatorzyDługoszadorzucilijeszczeparęnazwdemonolo-
gicznych,jakPochwista.Nieoparlisięprzedpokusąznalezienia
dlaKastoraiPolluksaodpowiednikówwpostaciachLelaiPolela49;
gdydrugawydajesięreduplikacjąpierwszej,tonazwaLelmako-
notacjewierzeniowewróżnychstronachSłowiańszczyzny.
KanonDługoszowyfunkcjonowałbardzodługowhistoriogra-
fii.Poszukanojednakpomocywuzupełnianiuwiedzyowierze-
niachwśródSłowianwarcheologii.JanPotocki,pisarziuczony,
któryzdaniemMickiewiczanwyniósłnaukęzgabinetuliterackiego
nawolnepowietrze”,wczasieswejpodróżynaziemiepołabskie
dałsięzwieśćtzw.falsyfikatomzPrillwitz,rzekomymwizerunkom
bóstwsłowiańskichwykonanymrękąprzemyślnegomiłośnikasta-
rożytnościiopatrzonymprzezeńnadomiarrunamisłowiańskimi
zwłasnejfantazji50.WawrzyniecSurowieckinakreśliłwcalereali-
stycznyprogrambadańprzedewszystkimarcheologicznych,które
bymogłydaćodpowiedźnapytaniacodoobrzędówpogrzebo-
wych.Istotnabyłajegooświeceniowarewizjapoglądunadaw-
nekulty,njaksprawiedliwienaganiepodlegająciwszyscy,którzy
nareligię,nabóstwaiobrządkipierwotnychludówpatrząjakna
osnowębaśni,szaleństwaiobrzydliwości”51.Nawłaściwymzna-
lazłsięteżtropie,wciągającdozasobuwiedzyoreligiiSłowian
przekazProkopazCezareionbogutwórcybłyskawicy”.Wtym
samymśrodowiskuwarszawskimPiotrAignerzwróciłuwagęna
samorodnąarchitekturędrewnianąświątyńsłowiańskichznaną
muzopublikowanychjużtekstówzXI-XIIw.,odnoszącychsię
doPołabiaiPomorza52.Szerzyłosiępowszechnezainteresowanie
49MaciejzMiechowa,ChronicaPolonorum,Cracoviae1521,lib.II,
cap.21-22.
50J.Potocki,VoyagedansquelquespartiesdelaBasse-Saxepourlarecherche
desantiquitésslavesouvendes,Hamburg1795.
51W.Surowiecki,Obrazdziełaopoczątkach,obyczajach,religiidaw-
nychSłowian,Warszawa1807;tenże,Śledzeniepoczątkunarodówsłowiańskich,
Warszawa1824[repr.Wrocław1964].
52P.Aigner,RozprawaoświątyniachuStarożytnychiSłowiańskich,Warszawa
1808.
38
