Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EdwardaRaczyńskiegoprzeprowadzonowGnieźnienaznaczną
skalębezskutecznebadania,abyowepotopionebożyszczaodna-
leźć.Klamrątychtęsknot,doktórychnależyteżnurtbadańnad
społeczeństwemPolskipierwotnej,uświetnionyprzezJoachima
Lelewela,możebyćzdanieEdwardaDembowskiegoz1843roku:
nludznajeszczepogańskich,zdrowychipełnychżycia,bodemo-
kratycznychpojęćostatkizachowane”.
Prawdziwiewielkieodkryciearcheologicznetejdobypozo-
stałojednakunikatem.Stałsięnimposągkamiennywyłowiony
zeZbruczawroku1848,przewiezionydoKrakowawtrzylata
późniejiobdarzonyimieniemŚwiatowida.Wywołałonpowódź
bibliograficzną,którejfalaidziśnieopada,przynoszącuchylone
dopierozpostępembadańfizykalnychzastrzeżeniacodojegoau-
tentycznościorazróżnorodniebogatąinterpretację.Pozazdrościli
tejzasłużonejsławieromantyczniamatorzywielkopolscy,którzy
wroku1855dokonalirzekomegoodkryciakamieniazwizerunkiem
bóstwaProurewrazzinskrypcjąruniczną,apotemidalszychtzw.
kamienimikorzyńskich.OstrzegałLelewel,nabyścieniestalisię
zabawkąfiglajakiegośświeżolubdawnoobmyślanego”.Dyskusja
nadautentycznościątychprzedmiotówmiałatrwaćjeszczedzie-
sięciolecia.CześćbałwochwalczaSłowianiPolskiLelewelasu-
mowałaskromnytenzasóbzawodnejniekiedywiedzyipochopnej
nierzadkointerpretacji57.
NiebezgłębokiejracjierudytakrakowskiIgnacyPolkowski
przestrzegałwswejrymowanejPogadancearcheologicznej(1864):
nBójsię-jakżeglarzpośródmielizny/ugrząśćnapłytkimtle
Słowiańszczyzny”.Słowianofilstwuwocenienajstarszejhistorii
SłowianprzeciwstawiałsięjużMickiewiczzpowodówideowych.
Krytycyzmnowegorodzajuzakwestionowałjużwlatachsześć-
dziesiątychpodstawyarcheologicznewiedzyoreligiisłowiańskiej,
niecopóźniejdoszłodopodobnegociosuwnaiwnąwiaręwtek-
sty.Pogrzebaniewiarygodnościkamienimikorzyńskich,głównie
przezKarolaEstreichera58,byłopodzwonnymkoncepcjiwysoko
57J.Lelewel,CześćbałwochwalczaSłowianiPolski,Poznań1857;tenże,
Bałwochwalstwosłowiańskie,Poznań1853.
58K.Estreicher,nKalendarzIlustrowany”,1873.
40
