Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Mitwnaukachhumanistycznych
15
Cassirera
33
,atakżeniektórymkierunkomantropologiiangielskiejbadającejteorię
przeżytkówczykoncepcjiprelogizmuLucienaLévy-Bruhla34.
WystąpieniaVico,pracezzakresuantropologiiJohannaGottfriedaHerdera
orazdyskusjeestetycznenprzełomuwinckelmannowskiego”
35
stałysiępierwszy-
misymptomamiodchodzeniaodmyślioświeceniowejXVIIIwieku,zzałożenia
niechętnejmitologii.
Przedmiotemzaciętychdyskusjiestetycznychifilozoficznychstałasięliteratura
isztuka.WystąpieniaJohannaJoachimaWinckelmanna36wpołowieXVIIIwieku
zapoczątkowałynniemieckihellenizm”
,zwrotkugodnejnaśladowaniasztuce
greckiej,postrzeganejjakowyznacznikpięknaiharmonii37.Sztuka,traktowana
wkategoriachżyciowejkonieczności,zgodniezestosunkiemstarożytnychGreków
dowszechświata,wskazywałateoretykomzagadnieniadoświadczeniatranscen-
dencjiwakcietworzenia.
Wfilozofiiromantycznejmittraktowanojakofenomenestetyczny,prototyp
wszelkiejtwórczościartystycznejoznaczeniusymbolicznym(stopniowoprze-
zwyciężanotradycyjną,alegorycznąinterpretacjęmitu,międzyinnymizasprawą
ChristianaGottlobaHeynego).Dyskusjenatematsymbolicznejinterpretacjimitu
przezdługiczasznajdowałysięwpoluzainteresowańówczesnychbadaczy.
Heyneprzypisywałwyobraźnimitotwórczejcechęobrazowości,którawynikać
miałazespecyfikirozumowaniapierwotnego,zbrakuzdolnościdomyślenia
pojęciowego(abstrakcyjnego).Wpewnymsensierozumowanieniemieckiego
myślicielazakładałoewolucjęrozumuludzkiegoodmyśleniaobrazowegoku
abstrakcyjnemu.Heynegointeresowałarolamituwkształtowaniuspołeczeństw
itożsamościnarodowej.Uczonytwierdził,żemitologiezawierająwsobiewszyst-
kieodmianywiedzyorazżezarównohistoria,jakifilozofiapierwszychludzisą
włączonewłaśniewichmitologię.W1789rokupisał:nDoszedłemdowniosku,
żecałafilozofiaorazhistoriastarożytnościwywodzisięzmitów”38.
Koncepcjeromantycznezwracałyuwagę(obokkwestiiestetycznych,do-
tyczącychznaczeniaiwartościowaniasztuki)równieżnajęzyk.WRozprawie
33
E.Cassirer,LanguageandMyth,transl.S.K.Langer,DoverPublications,NewYork1953.
34
L.Lévy-Bruhl,Czynnościumysłowewspołeczeństwachpierwotnych,przeł.B.Szwarcman-
-Czarnota,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1992.
35
InaczejnczasyGoethego”
,naznaczonekryzysemkategoriimimesis-problemuestetycznej
relacjimiędzyprzedmiotemadziełemsztuki.Zob.M.Dybizbański,W.Szturc,dz.cyt.,s.81.
36
J.J.Winckelmann,Myślionaśladownictwiegreckichdziełwmalarstwieirzeźbie(1755)
iHistoriasztukiczasówstarożytnych(1764).Zob.tenże,Myślionaśladownictwiegreckich
dziełwmalarstwieirzeźbie,[w:]T
.Namowicz,K.Sauerland,M.J.Siemek(red.),Filozofia
niemieckiegoOświecenia,PWN,Warszawa1973,s.492-496.
37
Por.M.Wallis,Winckelmannowiwhołdzie,nStudiaEstetyczne”1966,t.3;K.J.Lappo-
-Danilevskij,GefühlfürdasSchöne.JohannJoachimWinckelmannsEinflussaufLiteraturund
ästhetischesDenkeninRussland,Böhlau,Köln2007.
38
Cyt.za:M.C.Carhart,TheScienceofCultureinEnlightenmentGermany,HarvardUniversity
Press,Cambridge(Mass.)2007,s.108.
