Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
I.Założeniateoretyczno-metodologiczne
opochodzeniujęzyka(AbhandlungüberdenUrsprungderSprache)Herder,po-
dobniezresztąjakJohannGeorgHamann39,wywodziłmowęludzkąodStwórcy,
który,obdarzającczłowiekarozumem,dałpodstawędowynalezieniajęzyka.
SamazmiennośćzjawiskjęzykowychświadczyłazdaniemHerderaoewolucji
rozumuludzkiego,któryniemożebyćwrodzonąiniezmiennąkonstrukcją.Stąd
wniosek,żentakijęzyk,dziełorozsądkuiwspólnoty,małotylkoalbonicniemoże
jużwiedziećodzieciństwiepierwszegojęzyka,natomiaststare,nieuformowane
językitymwięcejmajązniego,imbliżejsąpoczątków”40.Zwróconowięcuwagę
najęzyki,które,wedługpanującychówcześniepojęć,najbliżejsiętychpocząt-
kówznajdowały,awięc-językiorientalne.Jakonajmniejnskażone”postępami
cywilizacyjnymizachowaćmogłynaturalneelementy.Orient,którymżywosię
wtymczasiezajmowano,przeciwstawianocywilizacjichrześcijańsko-feudalnej
(Rousseau41),nazywającgopraojczyznąroduludzkiego(Wolter42).
Herder
,uchodzącyzaprzedstawicielaetapuprzejściowegomiędzyoświecenio-
wąaromantycznąinterpretacjąmitu,zwróciłuwagęnahistorycznąproweniencję
mituijegonnarodowych”odmian.Toprzybliżałogodoujęćromantycznych,roz-
patrującychmitologięwkontekściecałegokulturowegodorobkunarodu.Ludowe
podaniastałysiędlaromantykówskarbnicamimitów,postrzeganychjakosym-
boliczneprzetworzeniehistorii.Wierzono,żeBógobjawiasięwhistoriinarodu.
Tamyślstałasiępodstawąmitologiinarodowychinarodowychmesjanizmów.
WNiemczechtękoncepcjęrozwinąłJakobGrimm43.
ZkoleiwujęciuFriedrichaSchellingamitologiaurastadomiananpramaterii”
nietylkowszelkiejsztuki.nMitologianiejestniczyminnymjaktylkouniwersum
wdostojniejszejszacie,wswejabsolutnejpostaci,prawdziwymuniwersum
wsobie,obrazemżyciaicudownegochaosuimaginacji”44.Stajesięwjegoprze-
39
Por.T.J.German,HamannonLanguageandReligion,OxfordUniversityPress,Oxford
1981,s.36.
40
J.G.Herder,Rozprawaopochodzeniujęzyka,przeł.B.Płaczkowska,[w:]tenże,Wybór
pism,oprac.T
.Naumowicz,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,Wrocław1987,s.64,BNII
222.
41
Idealizacjawolnegoczłowiekanatury,niezepsutegoprzezcywilizację,kształtującego
swójwłasny,wolnyświat,obudziłam.in.wkoncepcjiRousseautęsknotęzanowymżyciem,
stojącymwopozycjidopotężnego,chrześcijańsko-zachodniegomitu.Por.J.Tuczyński,
Motywyindyjskiewliteraturzepolskiej,PWN,Warszawa1981,s.37.
42
Por
.J.J.Clarke,OrientalEnlightenment.TheEncounterbetweenAsiaandWesternThought,
Routledge,London1997,s.45-46.
43
JakobGrimmwswoichutworachujawniałfascynacjęmitologiąniemiecką.Mitrozumiał
jakopoetyckiewcielenieobjawieńboskichdanychludzkości:nThemythicalispurewater
thattheearthdrankfromtheverybeginning,ateveryappearancenewandfresh”
.G.S.Wil-
liamson,TheLongingforMythinGermany.ReligionandAestheticCulturefromRomanticism
toNietzsche,UniversityofChicagoPress,Chicago2004,s.81.
44
F.W.J.Schelling,Frühschriften.EineAuswahl,Hrsg.H.Seidel,L.Kleine,Bd.2,Akademie-
-Verlag,Berlin1971,s.899.Cyt.za:E.Mieletinski,dz.cyt.,s.28.
