Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Gellneranarody,którewtensposóbzapoczątkowałyswójbyt,niesąskutkiem
nobudzeniasię”(istniejącejwcześniej)świadomościnarodowej,alestanowiąpe-
wiennwynalazek”narodutam,gdzieonwcześniejnieistniał.Naródwjegouję-
ciujestwynikiemdziałaniaideinacjonalizmu,adziękinkonstruowaniu”naro-
dumożnauzyskaćefektzbieżnościgranicetnicznychzgranicamipaństwowymi
(Gellner1991:9-10).Członkostwowtegotypunarodzie(polityczno-państwo-
wym)macharakterobywatelskiimożebyćnabyte(Greenfeld,Chirot1994:82-
84,cyt.za:Kłoskowska1996:28),cechujejesuwerennośćludu,któraimplikuje
suwerennośćjednostek(ibidem).
Dychotomiczneprzedstawianieistotynarodów,rozumianychjakoprzede
wszystkimngrupakulturowa”lubteżgłówniejakongrupapolityczna”
,zaowoco-
wałopojawieniemsięwterminologiinaukowejopozycjiokreśleńethnos-demos
autorstwaPatrickaSeriotaorazichniemieckiegoodpowiednikaKulturnation-
StaatsnationFriedrichaMeinecke(Szacki1997:20-23;Bokszański2005:112).
Określeniateodpowiadajądwómtypomnarodów,acozatymidzie,dwómspo-
sobomkształtowaniasięświadomościnarodowej8.
Wprzypadkunarodukulturowego-ethnoslubKulturnation(przykładem
takiegonarodumogąbyćNiemcylubPolska)-czynnikiemintegrującymjest
tradycja,awięzitejzbiorowościopierająsięnawspólnociejęzyka,pochodzenia
ikultury,niezaśnawspólnymporządkupolitycznym.Więzitekształtowałysię
wdługimprocesiehistorycznym.Przynależnośćdonarodujakowspólnotykul-
turyniejestaktemwolnegowyboru,leczjestprzypisanapoprzezdziedziczenie
jejnamocyurodzenia(ibidem).
Naródpolityczny-demoslubStaatsnation(Francuzi,Amerykanie)-jest
zbiorowościąpolityczną,którapowstaładziękiokreślonejorganizacjipaństwo-
wej,aintegracjajegoczłonkówpoleganazbiorczejwolipodporządkowaniasię
określonemusystemowipolityczno-państwowemu(ibidem).Takrozumianyna-
ródstanowikorelatpaństwa(Turowski2000:145).Przynależnośćdonarodupo-
litycznegozależyodwolijednostkispołecznejipoleganaakceptowaniuprzez
niąwspólnychwartości.ZdaniemJerzegoSzackiegonnarodynietylepowstają,
ilesątworzone,itonierzadkocałkiemświadomiewedługideologicznegopro-
jektustaniasięnarodem.Niemawięcnarodówbezideologówiprzywódców,
którzytakiprojektukładają,zabiegającnastępnieoto,byzostałzaakceptowany
przezmożliwiedużączęśćpopulacjizdefiniowanejprzeznichjakonaród”(Szac-
ki1997:17).
Obatypynarodówróżnicujezarównosposóbichutworzenia,jakiinnawi-
zjapaństwa.Pierwszytypnarodupowstawałniejakonoddolnie”
,nbudziłsię”
jestnaprzestrzenidziejówraczejwyjątkiemniżregułą.Jednymzlicznychtegoprzykładów
możebyćhistoriaAmerykiPółnocnej,gdzienowoczesnenarodypowstałybezaktówrewolu-
cyjnych(Szacki1997:13-14).
8Wliteraturzesocjologicznejspotykamytakżeokreślenianwschodnimodelnarodu”lub
nromantycznakoncepcjanarodu”-odpowiednikiethnosoraznzachodnimodelnarodu”lub
noświeceniowakoncepcjanarodu”-równoważnepojęciudemos(Bokszański2005:115;Szac-
ki2002:125-129).
20
