Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ciągłośćizmianawadministracjipublicznej
23
administracjipaństwaniedemokratycznego,drugitomodeladministracji
demokratycznegopaństwaprawa.Kryterialneznaczeniedlategopodzia-
łumająróżnicewzakresiestopniaswobodyadministracji,charakterujej
działań(sytuowanychmiędzywładząaobsługą),polajejkontroli(wtym
kontrolizewnętrznej)orazodpowiedzialności(m.in.wrelacjidostronsto-
sunkuadministracyjnego).
Szczególnenatężeniezjawiskawypieraniarozwiązańniedemokratycznych
wadministracjiprzypadłonaokresodpoczątkuXIXwieku.PrzełomXVIII
iXIXwiekuprzyniósłkształtowaniesięadministracjipublicznejwnowocze-
snymrozumieniu.Kierunekzmianwyznaczyłoprzechodzeniewcorazwięk-
szejliczbiepaństwodmodeluadministracjipaństwapolicyjnego(stojącego
ponadspołeczeństwem)domodeluadministracjikonstytucyjnegopaństwa
demokratycznegoiprawnego.Następowałoprzerastanieadministracjitery-
torialnejwadministracjępublicznąwewspółczesnymtegosłowaznaczeniu.
Obokorganówadministracjipaństwowejwwielukrajachkształtowanostruk-
turysamorząduterytorialnegowyposażonewewłasnyaparatwykonawczy.
Typadministracjizwymieszanymifunkcjamipolitycznymiiwykonawczymi
corazczęściejbyłzastępowanyrozwiązaniamipolegającyminawyodrębnianiu
stanowiskurzędnikówzawodowychipolityków.Następowałoporządkowanie
relacjimiędzypolitykąiadministracjąprzywykorzystaniuinstytucjisłużby
cywilnej.OdpołowyXIXwiekuwcorazwiększejgrupiepaństwnastępowało
poddanieadministracjiprzepisomustaw.Prawoadministracyjnenabrałocha-
rakteruzobowiązaniadwustronnego.Pojawiłasięodpowiedzialnośćprawna
administracjizaswojedziałania.
Dlamodeluadministracjipaństwaniedemokratycznego–przycałym
zróżnicowaniuwewnętrznym–charakterystycznesąprzedewszystkimnastę-
pującezjawiska:popierwsze–luźnozakreśloneramyiinstrumentydziałania
administracji,przybrakuregulacjiprawnychlubwwarunkachistnieniaprawa,
któreniemapochodzeniaparlamentarnego,nieobowiązujedwustronnie,
niegwarantujekontroli,powszechnościirówności;podrugie–sytuacja,
wktórejadministracjajestprzedewszystkiminstrumentemsprawowania
iumacnianiawładzypolitycznejpanującego,przybrakupodziałunawładzę
stanowiącąprawo,wykonawcząisądownicząorazprzypodporządkowaniu
wszystkichstrukturpublicznychwolipanującego;potrzecie–brakkontroli
zewnętrznejadministracji,wtymszczególniekontrolisądowej;poczwar-
te–brakodpowiedzialnościprawnejiodszkodowawczejadministracjiza
niedopuszczalne(nielegalne)działaniaizaniechania.
Dlamodeluadministracjipaństwademokratycznego–przywystępują-
cymrównieżiwtymprzypadkuzróżnicowaniuwewnętrznymwynikającym
zrozwiązańszczegółowych–kryterialneznaczniemająnastępującezjawiska:
